Je gaat scheiden, er moeten zaken geregeld gaan worden. Wat nu, mediation of tegenspraak? Hoe pak je dat aan? De eerste stap is het inschakelen van een deskundige advocaat-mediator die jullie hierbij kan helpen. Een gespecialiseerde advocaat of mediator vind je via de specialistenvereniging; de vereniging voor Familierechtadvocaten en Scheidingsmediators (de vFAS). Via de website vind je een advocaat of mediator bij jou in de buurt (www.vfas.nl). Deze advocaten hebben een zware meerjarige postdoctorale specialisatieopleiding afgerond en moeten zich jaarlijks bijscholen.
Hoe gaat een echtscheiding in zijn werk? Er zijn verschillende min of meer gangbare manieren om te scheiden. Ieder kan een eigen advocaat nemen. Je kan in echtscheidingsbemiddeling gaan bij een mediator, of je kan via de methode van de overlegscheiding uit elkaar gaan.
- eigen advocaat
- mediator
- overlegscheiding
Ieder een eigen advocaat
Als je allebei een eigen advocaat neemt hoeft het niet perse op een vechtscheiding uit te lopen. Dit hangt aan de ene kant af van de kwaliteit van de advocaat en anderzijds van de opstelling van partijen. Het risico op een vechtscheiding is bij een zaak op tegenspraak wel veel groter.
Nadeel van het hebben van elk een eigen advocaat is de verwijdering die ontstaat doordat de communicatie tussen de partners meestal schriftelijk plaatsvindt door tussenkomst van twee advocaten. Een boodschap die door een partner mondeling aan de advocaat is gegeven wordt vertaald in een juridische brief waarin belangrijke nuances verloren kunnen gaan. Dit kan leiden tot misverstanden en onbegrip. Escalatie kan door de verwijdering sneller optreden.
Als het niet lukt om in overleg tot een regeling en convenant te komen dan zal een procedure op tegenspraak bij de rechtbank worden gevoerd waarbij de rechter uiteindelijk de knoop op de geschilpunten doorhakt. Wanneer één van beiden daarover niet tevreden is kan vervolgens nog hoger beroep bij het gerechtshof worden ingesteld. Scheiden op tegenspraak kan dus een langdurige en dure kwestie worden, nog los van de negatieve emoties die dit proces met zich mee brengt. Dit kan in het ergste geval zelfs een tweede trauma veroorzaken.
Samen naar de Mediator
Een betere methode is de mediation. Onder begeleiding van de Mediator gaan de partners samen in overleg over de gevolgen van de scheiding. De Mediator geeft juridische informatie en controleert of alle noodzakelijke zakelijke stukken op tafel zijn gekomen. De partners verbinden zich open en eerlijk te overleggen en om zich in te spannen om met elkaar tot een regeling te komen die zo veel als mogelijk recht doet aan elkaars belangen.
Een echtscheiding is nu eenmaal voor een belangrijk deel een juridische procedure. De Mediator helpt je om samen de gevolgen van de scheiding te regelen. Samen een regeling treffen voorkomt dat je in een rechtszaal lijnrecht tegen over elkaar komen te staan. Het voorkomt dat je feitelijk de gevolgen van de scheiding uit handen geeft aan iemand die je niet eens kent (de rechter). Als je samen een regeling treft en soms water bij de wijn doet kies je daar in ieder geval zelf voor. Dit leidt over het algemeen tot regeling waarover mensen meer tevreden zijn dan over een beslissing door een rechter.
Convenant
De afspraken die bij de Mediator worden gemaakt worden vastgelegd in een convenant.
Het convenant is een schriftelijke overeenkomst over de gevolgen van de scheiding. Een schriftelijke overeenkomst (is net als de moeilijker te bewijzen mondelinge overeenkomst rechtsgeldig). Wanneer het convenant door de rechter wordt bekrachtigd dan verkrijgt het de status van executoriale titel. Dit betekent dat wanneer een van de partijen niet nakomt direct tenuitvoerlegging kan worden gevraagd via de deurwaarder. De deurwaarder kan dan bijvoorbeeld loonbeslag leggen.
Het is naïef om te denken dat een echtscheiding enkel een juridisch en zakelijk proces is. De emotionele verbintenis die het huwelijk voor de meesten is, ontbind je niet door enkel zakelijke regelingen. De Mediator besteedt daarom aan het hoe en waarom van het huwelijk en de scheiding (de nodige) aandacht.
Download een voorbeeld convenant >>>
De procedure bij Mediation
Fase 1
Om zicht te krijgen op de werkelijke belangen moet de Mediator informatie krijgen over het hoe en waarom van de scheiding. De mediator zal vragen stellen over het begin van de relatie, hoe de communicatie was en is, over wie voor de scheiding heeft ‘gekozen’ en hoe de ‘scheidingsmelding’ is gegaan. Het is voor het verwerkingsproces belangrijk om te weten waarom er gescheiden gaat worden. Er wordt in de Mediation dus best uitgebreid aandacht besteed aan de ontbinding van de emotionele kant van het huwelijk.
Fase 2
Vervolgens wordt, als er kinderen zijn, ook veel aandacht besteed aan het verwerkingsproces van de kinderen.
- Hoe vertel je het de kinderen?
- Hoe zag de zorgregeling eruit toen alles nog OK was?
- Hoe gaat het nu?
- Hoe willen jullie het, het liefst in de toekomst?
- Hoe gaat de zorgregeling er werkelijk uit zien?
- Hoe krijgt het ouderschapsplan en zorgmodel vorm?
Download een voorbeeld ouderschapsplan >>>
Fase 3
Dan komen de meer zakelijke afspraken en het onderhandelen hierover op basis van de werkelijke belangen.
- de verdeling van de gemeenschap / dan wel het afwikkelen van de
- afwikkelen huwelijksvoorwaarden
- alimentatie
In verschillende gesprekken bij de Mediator wordt hierover gesproken. Van elke bespreking wordt een verslag gemaakt. In de verschillende verslagen kunnen afspraken over de genoemde gevolgen van de echtscheiding worden weergegeven.
Fase 4
Deze afspraken gelden pas wanneer het convenant tot stand is gekomen. Dit is alleen anders als dit uitdrukkelijk wordt afgesproken. Op basis van de afspraken wordt het convenant opgesteld. Wanneer het convenant gereed is, wordt het echtscheidingsverzoek ingediend bij de rechtbank. Aan dit echtscheidingsverzoek wordt het convenant gehecht. Aan de rechtbank wordt verzocht het convenant op te nemen in de beschikking met betrekking tot de echtscheiding.
Door de rechterlijke bevestiging verkrijgt het convenant de status van executoriale titel, hetgeen inhoudt dat de afspraken hierin dan bijvoorbeeld via de deurwaarder afdwingbaar zijn. Het convenant krijgt dan de status van een rechterlijke beslissing. De echtscheiding dient net zoals bij een eenzijdig verzoek worden ingeschreven in het huwelijksregister. Pas dan is de echtscheiding een feit.
De Overlegscheiding / Collaborative divorce
Een andere goede methode om de scheiding te realiseren is via de Overlegscheiding. Dit is een werkwijze die lijkt op mediation maar hier hebben beide partijen wel een eigen advocaat.
Deze advocaten hebben zich in een overeenkomst verplicht om in overleg tot de regelingen te komen. Het overleg vindt plaats in een team onder leiding van een coach en indien nodig een financiële deskundige. Het gehele team: beide advocaten met de scheidende partners, de coach en eventueel de financieel deskundige overleggen tezamen. Deze methode heeft veel weg van Mediation met als voordeel dat ieder toch een eigen advocaat heeft. De coach begeleidt het emotionele proces.
nadeel
Een nadeel van de Overlegscheiding is dat er wel erg veel mensen aan tafel zitten. Het lijkt hierdoor een kostbare aangelegenheid. Uiteindelijk, juist door al die betrokkenen, kan sneller tot een goede en duurzame regeling worden gekomen. Hoewel deze vorm op het eerste gezicht duur lijkt worden deze kosten vaak terugverdiend door de snellere en duurzame regeling. In Nederland is deze manier van scheiden relatief nieuw. Op het moment van schrijven zijn er ongeveer 200 Collaborative advocaten. In Amerika is deze methode al meer gangbaar. Een Collaborative advocaat vind je via de vereniging Overlegscheiding. Dit zijn allemaal advocaten die ook bij de vFAS zijn aangesloten.
Je kan kiezen voor de Overlegscheiding als je grote behoefte hebt aan je eigen advocaat die ook bij het overleg aanwezig is. Dit is een uitkomst als je bang bent dat je ex-partner verbaal veel sterker is dan jij, of meer kennis heeft waardoor je in een gewone Mediation ondergesneeuwd raakt. Ook kan een Overlegscheiding meer aangewezen zijn dan een gewone Mediation wanneer de emoties een constructief overleg te veel in de weg staan.
Het geven van de nodige juridische informatie, het bewaren en bewaken van de balans aan tafel en het telkens bijsturen van de emoties wordt dan te veel voor de Mediator om in goede banen te leiden. Deze partners kunnen in een Overlegscheiding vaak wel door het proces worden geloodst. De respectievelijke advocaten zorgen voor extra vertrouwen bij de partners. Dit geeft rust. De coach kan de emoties en het gesprek in goede banen leiden, gesteund door de ‘collaborative’ advocaten.
Procedure Overlegscheiding
De procedure lijkt veel op die van Mediation. Voorafgaand aan het overleg wordt de ‘Overlegscheidingsovereenkomst’ getekend. Hierin staan de rechten en plichten van ieder lid van het team. Alle deelnemers ondertekenen die overeenkomst. Om de samenwerkingsverplichting meer gewicht te geven verbinden beide advocaten zich om enkel voor de partners op te treden in het collaborative proces. Mislukt het om in het kader van de overlegscheiding tot een regeling te komen dan verwijzen beide advocaten hun cliënten door voor een procedure op eenzijdig verzoek.
Van de verschillende bijeenkomsten worden verslagen gemaakt. Op basis van deze verslagen wordt het convenant opgesteld. Het convenant wordt aan het echtscheidingsverzoek gehecht. De echtscheiding is definitief als deze in ingeschreven in het huwelijksregister.
Procedure op tegenspraak
Wanneer ieder een eigen advocaat in de arm neemt en het lukt niet om een convenant op te stellen dan zal de rechter moeten beslissen. De advocaat van de verzoekende partij dient een echtscheidingsverzoek in met zogenaamde ‘nevenvoorzieningen’ deze nevenvoorzieningen hebben betrekking op de regelingen omtrent de kinderen, alimentatie en verdeling of afwikkeling van huwelijksvoorwaarden.
Ouderschapsplan bij tegenspraak
Wanneer er kinderen zijn moet volgens de ‘Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding’ bij het indienen van het verzoek tot echtscheiding, een ouderschapsplan worden gevoegd. In het ouderschapsplan wordt de zorgregeling opgenomen. Het ouderschapsplan dient te zijn opgesteld met de andere partner en door beiden ondertekend te zijn. De kinderen moeten volgens de wet bij het opstellen van het plan worden betrokken. In het ouderschapsplan wordt een regeling getroffen over de zorgregeling (voorheen omgangsregeling), het hoofdverblijf van de kinderen, de financiële zorgregeling en informatieplichten.
Zonder het ouderschapsplan is het verzoekschrift tot echtscheiding ‘niet ontvankelijk’ hetgeen inhoudt dat de rechter het verzoek niet in behandeling zal nemen. Dit kan tot problemen leiden als de relatie tussen de partners zo slecht is dat het niet lukt tot een overeenstemming te komen over de kinderen. Is dat het geval dan moet in het verzoek duidelijk gemaakt worden dat het niet is gelukt tot een gezamenlijk ouderschapsplan te komen en wat hiervan de oorzaak is. De rechter zal vervolgens beslissen of het verzoek toch wordt behandeld.
Na het indienen van het verzoek tot echtscheiding met nevenvoorzieningen in de bodemprocedure, kan de verwerende partij een verweerschrift indienen. Hierop volgt soms nog een schriftelijke ronde als in het verweer een zelfstandig verzoek wordt gedaan. Daarop kan de andere partij dan ook weer verweer voeren. Pas hierna wordt een mondelinge behandeling gepland.
Mondelinge behandeling
De mondelinge behandeling vindt plaats op de rechtbank in een rechtszaal. De beide partijen vergezeld van hun respectievelijke advocaten, worden door de rechter uitgenodigd om hun verzoeken en verweren toe te lichten.
De partijen zitten tegenover elkaar in de rechtszaal. Het gaat er officieel aan toe. De rechter en de griffier (die maakt een verslag van de zitting) en de advocaten dragen de verplichte toga.
Als er kinderen zijn en er is een geschil over de zorgregeling dan is ook een medewerker van de Raad voor de Kinderbescherming ter zitting aanwezig.
Eerst krijgen de advocaten het woord om de verzoeken en verweren toe te lichten, dan de partijen zelf en vervolgens de raadsmedewerker voor een advies ten aanzien van de zorgregeling.
hoorrecht kinderen
Kinderen ouder dan 12 jaar worden ook gehoord door de rechter. De ouders en de advocaten mogen hierbij niet aanwezig zijn. De kinderen mogen ook in een brief aan de rechter vertellen wat zij van het ouderschapsplan vinden.
Raad voor de Kinderbescherming
In moeilijke zaken kan de medewerker van de Raad voor de Kinderbescherming adviseren dat een zogenaamd ‘raadsrapport’ opgesteld dient te worden om over de invulling van de zorgregeling te kunnen adviseren. De zaak zal in dat geval worden aangehouden om het rapport op te stellen. Indien nodig wordt er een nieuwe mondelinge behandeling gepland om de adviezen van de Raad voor de Kinderbescherming te bespreken.
Mediation of tegenspraak? Kies voor samen scheiden!
Al met al kan een procedure op tegenspraak dus een zeer langdurige (6 maanden tot soms wel meer dan een jaar) zaak worden met veel frustraties over en weer. Met bovendien ook nog eens hoge kosten voor de partijen. Hierbij komt de grote belasting voor de kinderen. Ouders hebben die tegen elkaar procederen is voor kinderen heel verdrietig. De druk op de kinderen is nog groter als het geschil over de zorgregeling gaat. De kinderen staan dan letterlijk in het midden van de strijd.
Als je samen kinderen hebt ben je het aan de kinderen verplicht om alles op alles te zetten om in harmonie uit elkaar te gaan. Je wilt aan je kinderen toch ook het goede voorbeeld geven. Samen de problemen oplossen kan het best bij de Mediator of via Collaborative Divorce.
Soms denken mensen dat dit niet mogelijk is omdat er te veel ruzie is, of omdat met de ander toch niet te praten valt. Dit is geen uitzondering. Bij een scheiding zijn partijen vaak al erg uit elkaar gegroeid en is er veel onvrede over de ander of over de communicatie. Juist dan kan een mediator helpen om het gesprek weer op gang te brengen. Ook bij stellen die slecht of niet (meer) communiceren kan de mediator helpen om het overleg tot stand te laten komen. In de meeste gevallen lukt het de mediator toch om ook met deze koppels tot een ouderschapsplan en convenant te komen.
Een neveneffect is dat de stellen die met behulp van een mediator scheiden een basis leggen voor hun contacten in de toekomst, als co-ouders. Want je blijft samen ouders.
Hoe kan ik je verder helpen?
Ik hoop oprecht dat ik je heb kunnen helpen met dit blog over mediation of tegenspraak. Maar ik kan me ook goed voorstellen dat je, nu je dit allemaal (of gedeeltelijk) hebt gelezen, nog vragen hebt. Stel ze gerust hieronder bij de reacties, of neem direct contact met mij op.
Tip: Kijk ook eens op divorcecommunity.nl. Dit is een online platform voor mensen die te maken krijgen met een echtscheiding. Het kan heel verhelderend werken om met ervaringsdeskundigen over je echtscheiding te praten.
