Een scheiding verloopt helaas niet altijd goed. Dit kan leiden tot een hoge mate van stress bij beide partners, maar ook bij de kinderen. Ouderverstoting kan namelijk een gevolg zijn. Dit gevolg kan optreden bij een vechtscheiding. Een ouder of een ander familielid maakt dan gebruik van een techniek om te zorgen dat het kind partij kiest en emotioneel afstand doet van één van de ouders. Dit is kwalijk en kan zelfs gezien worden als een vorm van kindermishandeling.
Wat is ouderverstoting en wat is het verband met een scheiding?
Ouderverstoting is een term die gebruikt wordt wanneer een kind na een scheiding geen contact meer wil met één van zijn of haar ouders. Een gevolg is dat ‘het geen contact meer willen’ als het probleem wordt gezien. Het kind zal zich hierdoor als een probleem gaan zien, terwijl de echte oorzaak ligt bij de ouders. Ouderverstoting vindt plaats wanneer een ouder zijn of haar kind tegen de ander opzet.
Het doel van de ouder is om te zorgen dat het kind de andere ouder niet meer wil zien. Ouderverstoting kan gezien worden als emotionele kindermishandeling. Het kan voor het kind grote gevolgen hebben in zijn of haar ontwikkeling. Deze techniek wordt vaker door moeders ingezet dan door vaders.
Hoe herken je ouderverstoting?
Je kunt ouderverstoting herkennen door het gedrag van het kind. Praat het kind altijd één van de ouders na zonder een eigen mening te geven? Accepteert jouw kind kritiek op één van de ouders, maar niet op de ander? Heeft het kind altijd een goede band gehad met een ouder, maar verandert dit plotseling? Dit zijn signalen van ouderverstoting. Voor een ouder die ‘verstoten’ wordt kan dit heel hard aankomen.
Wat zijn de oorzaken van ouderverstoting
De oorzaken kunnen verschillend zijn:
- Een traumatische ervaring van het kind zelf met de verstoten ouder. Denk hierbij aan misbruik of mishandeling. De ouderverstoting komt dan vanuit het kind zelf.
- Een vechtscheiding, waarbij de ouderverstoting door de andere ouder (meestal de moeder) wordt veroorzaakt. In zo’n geval maakt die ouder vanuit woede over de scheiding de andere ouder constant zwart. Dat kan relatief mild, onopvallend en subtiel gebeuren (bijvoorbeeld met lichaamstaal of door onaardige dingen over de andere ouder te zeggen), maar ook zeer ernstige vormen aannemen, waarbij de andere ouder (onterecht) wordt beschuldigd van misbruik of mishandeling. Vaak neemt een kind uit zelfbehoud deze negatieve gevoelens over. Van Leuven noemt dat ‘coping’. En deze ‘coping’ kan leiden tot oudervervreemding, waarbij het kind de verstoten ouder minder of zelfs helemaal niet meer wil zien.
Gevolgen verstoting
Onterechte ouderverstoting is uiteraard frustrerend, verdrietig en traumatisch voor de verstoten ouder, maar ook ontzettend slecht voor de emotionele ontwikkeling van het kind. Een kind is van nature loyaal naar beide ouders, het verstoten van een ouder is dan ook geen natuurlijk gedrag. Een kind kan dan ook last krijgen van het syndroom ouderverstoting (Parental Alienation Syndrome of PAS), waarbij verschillende fysieke en geestelijke klachten optreden.
En als het kind er op latere leeftijd achterkomt dat de verhalen over de verstoten ouder niet klopten, kan het zich flink bedrogen voelen, met alle consequenties van dien. In de literatuur en praktijk wordt ouderverstoting dan ook wel omschreven als een vorm van kindermishandeling.
Als ze eenmaal volwassen zijn kunnen ze tegen de volgende problemen aanlopen:
- Alleen goed-fout kunnen denken;
- Geen vertrouwen in andere mensen;
- Geen zelfvertrouwen en lage eigenwaarde;
- Moeite met (intieme) relaties;
- Belanden vaak in een scheiding;
- Worden een manipulerende of verstotende ouder;
- Moeite met autoriteit.
Het verband met narcisme
Ouderverstoting start bij een ouder, niet bij het kind. Deze ouder heeft vaak een narcistische persoonlijkheid. De narcist kan zich door een scheiding ontmaskert voelen, hij of zij lijdt gezichtsverlies. Het kind wordt door een narcist als zijn bezit gezien, daarom zal hij of zij er alles aan doen om het kind aan zijn of haar zijde te houden. Je kunt dan denken aan manipulatie, beschuldigingen doen, contact tegenhouden, etc.
Het hoeft niet altijd even duidelijk te zijn, de techniek van ouderverstoting wordt vaak heel subtiel toegepast. Een narcist heeft een hechtingstrauma in de jeugdjaren meegemaakt. Door een scheiding kan dit trauma weer getriggerd worden. Vaak uit zich dit in woede of boosheid richting de ex-partner.
Tips bij ouderverstoting
Het is belangrijk om te bepalen in welke mate ouderverstoting heeft plaatsgevonden. Is er nog wel contact tussen het kind en beide ouders? Dan kan er nog het één en ander gedaan worden. Het best kun je dan een professional inschakelen, zoals een mediator. Het is namelijk belangrijk voor het kind dat de ouders als gelijkwaardig gezien worden.
Daarnaast moeten ook de ouders gaan beseffen wat hun gedrag voor gevolgen heeft voor het kind. Het maken van belangrijke afspraken is daarom heel belangrijk. Is er geen contact tussen kind en één van de ouders, dan hebben we te maken met ernstige ouderverstoting. Het is dan zaak om snel te handelen en hulp te zoeken. Wacht je te lang, dan wordt het heel moeilijk om de band tussen beiden nog te herstellen.
Conclusie
Na een scheiding komt het voor dat een kind één van zijn of haar ouders niet meer wil zien. Dit kan een gevolg zijn van manipulatie door de andere ouder. Dit wordt ouderverstoting genoemd. Dit kan flinke negatieve gevolgen hebben als het kind volwassen is. In het belang van het kind is het daarom belangrijk dat de ouders tot duidelijke afspraken komen.
Gerelateerde informatie
In de kennisbank op mijn website vind je tientallen handige blogs en artikelen.
- Bij wie gaat een kind wonen na de scheiding?
- De oorzaken en gevolgen van parentificatie na een scheiding
- Scheiden en de impact op je kinderen
Bij ouderverstoting verstoot een kind een van zijn of haar ouders: het wil na een echtscheiding die ouder minder of soms helemaal niet meer zien. Ouderverstoting wordt ook wel oudervervreemding genoemd.
Vragen?
Zoals ik al in vele andere blogs heb aangegeven kent een vechtscheiding alleen maar verliezers. Vaak zijn de kinderen daarbij de grootste verliezers, helemaal als de vechtscheiding ook nog leidt tot oudervervreemding of ouderverstoting. Van Leuven gaf in de uitzending van Radio 1 aan dat je er heel vroeg bij moet zijn om dit proces te kunnen keren. En daarmee kan ik het alleen maar eens zijn.
Heb je hier vragen over? Heb je te maken met (mogelijke) ouderverstoting? Of heb je andere vragen over je scheiding? Neem dan gerust contact met mij op. Ik help je graag verder.
