Wanneer er huwelijksvoorwaarden zijn opgesteld, dan dienen deze bij de scheiding afgewikkeld te worden. Vaak houden huwelijksvoorwaarden in dat partijen buiten gemeenschap van goederen zijn gehuwd en over de verdeling afspraken hebben gemaakt. Er zijn allerlei verschillende huwelijksvoorwaarden.
Bij een koude uitsluiting blijft alles van de persoon die het heeft ingebracht of verkregen. Met andere woorden, wat van de ene partner was voor het huwelijk, blijft van die partner en omgekeerd. Alles wat één van de partners tijdens het huwelijk verkrijgt, blijft ook van die partner. Deze situatie is (vermogensrechtelijk) vergelijkbaar met die van samenwoners.
Vaak lopen de vermogens van de afzonderlijke partners door elkaar. Dan krijg je te maken met het vergoedingsrecht. Een voorbeeld is dat bij de aankoop van een huis, een van de partners €100.000,- inlegt. Voor het restant van de koopsom (in totaal €500.000,-) sluiten de partners samen een financiering af. Na een tijd gaan ze uit elkaar en nu blijkt het huis nog maar €400.000,- waard. Omdat de waarde van het huis nu slechts 80% van de koopsom is, krijgt de partner die €100.000,- heeft ingelegd, 80% van zijn inleg terug, dus €80.000,-. Onder de nieuwe wet, die per 1 januari 2012 is ingegaan, wordt zijn investering gezien als een belegging. Hieraan zijn wel voorwaarden verbonden, bijvoorbeeld dat de partner die investeerde hiervoor ook toestemming heeft gegeven.
Wordt niet aan die voorwaarden voldaan, dan kan er sprake zijn van een recht op nominale vergoeding. Dit betekent dat het volledige bedrag van de inleg moet worden terugbetaald. In het voorbeeld zou er dan een bedrag van € 100.000,- terug moeten naar partner 1.
Ook de redelijkheid en billijkheid spelen een belangrijke rol en dit kan voor uitzonderingen zorgen. Als het vergoedingsrecht niet exact kan worden vastgesteld, dan wordt de omvang hiervan door de rechter geschat. De jurisprudentie zal nog voor meer duidelijkheid moeten gaan zorgen over de vergoedingsrechten. Vraag voor je eigen situatie dus advies aan je advocaat of mediator.
In veel huwelijksvoorwaarden is een zogenaamd verrekenbeding opgenomen. Dit betekent dat de echtgenoten verplicht zijn om het inkomen dat na betaling van de huishoudelijke lasten overblijft, te verrekenen (delen). Hoe werkt een verrekenbeding? Als voorbeeld zal ik een huishoudboekje beschrijven waarbij de kosten van de huishouding volgens de huwelijksvoorwaarden naar rato van het inkomen dienen te worden gedragen.
Inkomen per jaar
Het inkomen van partner 1 is € 30.000,- (¾ van het totale inkomen)
Het inkomen van partner 2 is € 10.000,- (¼ van het totale inkomen)
Totaal: € 40.000,-
Uitgaven voor de kosten van de huishouding per jaar
Wonen: € 10.000,-
Eten: € 4.000,-
Overige: € 10.000,-
Totaal: € 24.000,-
Er is € 16.000,- over na de betaling van de kosten van de huishouding.
Wie heeft wat betaald?
Partner 1 betaalde ¾ van de kosten van de huishouding:
€ 24.000,- maal ¾ = € 18.000,-
Partner 2 betaalde ¼ van de kosten van de huishouding:
€ 24.000,- maal ¼ = € 6.000,-
Totaal: € 24.000,-.
Wat houdt ieder over?
Partner 1 had een inkomen van € 30.000,-. De kosten van de huishouding bedragen € 18.000,-. Partner 1 houdt € 12.000,- over.
Partner 2 had een inkomen van € 10.000,-. De kosten van de huishouding bedragen € 6.000,-. Partner 2 houdt € 4.000,- over.
Het deel dat ieder overhoudt na de betaling van de kosten van de huishouding wordt ook wel overgespaard inkomen genoemd.
Het verrekenbeding houdt in dat het overgespaarde inkomen, dus het inkomen dat iedere partner overhoudt, verdeeld dient te worden. In totaal is er € 16.000,- overgespaard inkomen. Ieder heeft recht op de helft van dit bedrag, dus € 8.000,- . In het eerdergenoemde voorbeeld dient partner 1 een bedrag van € 4.000,- aan partner 2 te betalen. Ieder houdt dan per saldo € 8.000,- over om mee te sparen of om mee te investeren.
De achterliggende gedachte van een verrekenbeding is dat iedere partner recht heeft op een gelijk aandeel in de verdiensten over de huwelijkse jaren. Deze verdiensten worden gezien als het resultaat van de gemeenschappelijke inspanningen. Hoewel partner 1 in dit voorbeeld meer verdient dan partner 2, wordt dit misschien gecompenseerd door een grote, niet-betaalde inspanning van partner 2 in de gemeenschappelijke huishouding of in de grotere last die partner 2 draagt in de opvoeding van de kinderen.
Bij het afwikkelen huwelijksvoorwaarden is de gedachte dat ieder van de partners recht heeft op een gelijk aandeel in de verdiensten over de huwelijkse jaren.
Een verrekenbeding wordt tijdens het huwelijk bijna nooit uitgevoerd. Na jaren huwelijk kan er dan ook een aanzienlijke verrekenvordering zijn ontstaan. Een vervalbeding is in veel gevallen niet geldig, of het wordt door de rechter niet redelijk geacht hierop een beroep te doen.
Wanneer er nooit is verrekend, dan wordt volgens de wet ‘het vermogen dat er is, vermoed te zijn ontstaan uit hetgeen verrekend had moeten worden’. Simpel gezegd wordt er dan afgerekend alsof er een gemeenschap van goederen is. Al het vermogen dat er is, dient dan verdeeld te worden. Tegenbewijs is natuurlijk wel mogelijk. Als aantoonbaar is dat het vermogen dat er is bijvoorbeeld is verkregen uit een erfenis aan één van de partners, dan hoeft dit niet verdeeld te worden.
Alle huwelijksvoorwaarden zijn verschillend. Er zijn dus ook veel verschillende verrekenbedingen. Het is zaak om bij het afwikkelen huwelijksvoorwaarden deze door een deskundige advocaat of mediator te laten beoordelen.
Als er huwelijksvoorwaarden zijn, dan kan hierin een regeling zijn getroffen over hoe om te gaan met de pensioenrechten na scheiding. De werking van de ‘Wet verevening pensioenrechten bij scheiding’ (WVPS) kan hierbij zijn uitgesloten.
