Een scheiding is een enorm ingrijpende gebeurtenis voor het hele gezin. Je hebt er waarschijnlijk goede redenen voor. De liefde tussen jou en je partner is weg, er zijn misschien serieuze problemen in de relatie of je partner gaat vreemd. Al deze zaken zijn al pijnlijk genoeg, maar je wilt natuurlijk ook oog hebben voor je kinderen tijdens deze fase. Hoe beïnvloedt een scheiding kinderen en wat kun je doen om het proces zo makkelijk mogelijk te maken? Ik leg het je uit.
Wat is de impact van de scheiding op je kinderen?
Een scheiding kan diepgaande gevolgen hebben voor kinderen. Deze gevolgen uiten zich op andere manieren. Dat is afhankelijk van de situatie, maar ook van de persoonlijkheid en leeftijd van het kind. Er zijn een aantal veelvoorkomende gevolgen te noemen.
Emotionele problemen
Veel kinderen ervaren stress, verdriet en angst wanneer hun ouders gaan scheiden. In ernstige gevallen kan dit leiden tot depressieve gevoelens of een zeer laag zelfbeeld. Kleine kinderen kunnen veel meer gaan huilen of uitzonderlijke angsten ontwikkelen. Oudere kinderen kunnen juist last krijgen van woedeaanvallen of schuldgevoelens.
Bindingsproblemen
Kinderen van gescheiden ouders ontwikkelen soms een minder sterke band met hun ouders. Dit komt vooral voor wanneer één van de twee ouders minder aanwezig is, bijvoorbeeld omdat de voogdij niet gelijk verdeeld is. Bij erg jonge kinderen kan een scheiding ervoor zorgen dat niet allebei de ouders als volwaardige ouders gezien worden. Dat maakt het lastiger om op latere leeftijd een goede band op te bouwen.
Problemen op school
De onzekere thuissituatie en emotionele klachten maken het lastiger om goed te presteren op school. Kinderen kunnen last krijgen van concentratieproblemen, maar soms ook lastiger omgaan met leeftijdsgenoten. Hierdoor kan het gebeuren dat kinderen onvoldoendes halen, blijven zitten of voor hun eindexamens zakken.
Gedragsproblemen
Soms weten kinderen niet hoe ze met de heftige emoties en vele veranderingen rondom een scheiding moeten omgaan. Ze gaan zich dan afzetten van het gezin en grenzen opzoeken of overschrijden. Vandalisme, agressief gedrag of overmatig roken, drinken of drugsgebruik horen allemaal bij de mogelijkheden.
Hoe vertel je het aan de kinderen?
Hoe je je kinderen vertelt over de scheiding kan een groot aantal problemen voorkomen. Pak je dit goed aan, dan voelen je kinderen aan dat er ruimte is voor hun gevoel. Houd dus ruimte voor de kinderen binnen het gesprek. Hebben ze vragen? Willen ze delen wat ze voelen of denken? Maak bovendien duidelijk dat de scheiding niet veroorzaakt is door de kinderen.
Een ander aandachtspunt is dat je het, indien mogelijk, samen aan de kinderen vertelt. Doe dit wel zonder ruzie en op een rustige manier. Laat zien dat jullie samen achter de beslissing staan, maar ook dat jullie nog goed met elkaar om kunnen gaan. Is dat niet het geval? Dan is het beter om het apart aan de kinderen te vertellen. Zorg er dan wel voor dat jullie allebei een gesprek met de kinderen hebben, zodat de scheiding niet eenzijdig lijkt.
Voorkom parentificatie
Een van de mogelijke gevolgen van een scheiding is dat er parentificatie optreedt. Dit is een fenomeen waarbij het kind zich als ouder gaat gedragen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Zo kan een kind zorgtaken over gaan nemen, omdat een van de ouders te verdrietig of gestrest is om het huishouden draaiende te houden. Kinderen kunnen ook hun eigen emoties binnenhouden om de ouder niet te belasten.
Je kunt dit op verschillende manieren voorkomen. Zorg ervoor dat je je kind niet emotioneel belast. Je mag laten weten dat het een verdrietige periode is, maar kunt ook benoemen dat je jezelf kunt redden of van plan bent om hulp in te schakelen. Leun niet op je kinderen en geef ze ruimte om te spelen of met vriendjes af te spreken. Merk je dat je kind dit niet uit zichzelf doet? Benoem dan dat hij of zij lekker mag gaan spelen of regel een logeerafspraak met vriendjes.
Tips om de impact te verminderen
Het is duidelijk dat een scheiding enorm veel invloed kan hebben op kinderen, maar dit hoeft niet altijd zo te zijn. Er zijn manieren om de impact van deze gebeurtenis te verminderen, waardoor jullie er als familie zo goed mogelijk uitkomen.
Goede communicatie
Communicatie is de sleutel bij dit soort heftige gebeurtenissen. Probeer je kinderen niet uit het oog te verliezen tijdens deze hectische periode. Vraag hoe het met ze gaat, ondersteun ze en zorg dat er altijd ruimte voor ze is. Ook goede, positieve communicatie met je ex-partner is helpend. Des te beter jullie met elkaar om kunnen gaan, des te beter de onderlinge familiebanden blijven.
Goede contacten
Het is voor kinderen enorm belangrijk om goed contact met beide ouders te houden na de scheiding. Dit geldt wel alleen voor situaties waarin dat veilig en verantwoord kan. Laat onderlinge ruzies de band tussen je kinderen en ex-partner niet beïnvloeden. Zo kunnen kinderen zich goed hechten en een positieve relatie met beide ouders onderhouden.
Goed netwerk
Zowel kinderen als ouders hebben een uitgebreid netwerk nodig tijdens heftige periodes zoals deze. Vrienden, familie en ook leraren kunnen kinderen steunen, maar ook afleiding bieden. Dit maakt de emotionele last minder zwaar, maar geeft kinderen ook meer zelfvertrouwen, stabiliteit en plezier in het leven.
Gerelateerde informatie
In de kennisbank op mijn website vind je tientallen handige blogs en artikelen. Heb je deze blogs al gelezen:
