Een Vandaag heeft een onderzoek gedaan onder gescheiden mensen. Eenderde van de ondervraagde ouders vindt dat hun scheiding is uitgelopen op een vechtscheiding. Van hen denkt 74% dat de kinderen, meer dan anders het geval zou zijn geweest, onder de scheiding hebben geleden. In de praktijk zie je dat mensen zich bij een scheiding laten leiden door hun verdriet en boosheid. De grootste ruzies om niets kunnen zo ontstaan. Bijna iedereen denkt: “dat gebeurt mij niet”. Maar hoe kan het dan dat een vechtscheiding zo vaak voorkomt? Alle goede voornemens ten spijt wijst de praktijk uit dat het anders gaat dan van te voren bedacht.
Omdat escalatie in een scheiding nog te vaak voorkomt zal ik hierna proberen uit te leggen hoe een echtscheiding een vechtscheiding kan worden. Een stukje theorie werkt zeer verhelderend.
Timing
De scheidingsmelding is geweest, gevolgd door de eerste emoties. Voor de één begint het rouwproces. Diegene die de knoop doorhakte is hierin al veel verder. Deze persoon is vaak toekomstgericht en heeft al een beeld van het leven na de scheiding. De partner die de beslissing nam wil in de regel vaart maken. De zaken nu regelen. Besef dat de ander, die net heeft moeten horen dat je wilt scheiden zover nog niet is.
Dat de rouwprocessen niet gelijk lopen kan een bron van ergernis, onbegrip en ruzie zijn. De verlater wil na de zware beslissing te hebben genomen nu eindelijk door naar de toekomst. De verlatene duikt eerst in een periode van ontkenning. De verlatene is er nog helemaal niet aan toe om naar een advocaat of mediator te gaan. De boodschap is nog amper doorgedrongen.
Omdat de tempo’s nu eenmaal uiteenlopen dienen beide partners zich aan te passen aan elkaar. De één moet even pas op de plaats maken terwijl de ander sneller dan gewenst toch zakelijke regelingen moet gaan treffen.
The war of the Roses: escalatie!
Hoe kan een min of meer gewoon conflict nu escaleren tot een totale oorlog? Prof. Friedrich Glasl (auteur van o.a.: Help! Conflicten; heb ik een conflict of heeft het conflict mij?) heeft dit beschreven. Hij noemt dit de escalatieladder. Hij geeft aan hoe een meningsverschil onder bepaalde omstandigheden in een totale oorlog kan uitmonden. Elke trede van de ladder is weer een stap verder van een oplossing waarin beiden zich nog kunnen vinden. De escalatieladder heeft negen treden. Ik vat het hier samen in drie stappen.
De eerste treden: Wanneer mensen verschillende belangen hebben en zij moeten samen iets delen dan kan er een meningsverschil ontstaan. Dit is de eerste trede van de escalatieladder. Een win – win situatie of in ieder geval een oplossing die voor allebei acceptabel is, wordt door beiden nog voor mogelijk gehouden. Door emotie en onbegrip kan het meningsverschil verergeren. Ieder gaat zijn of haar belangen feller verdedigen.
Op de volgende treden is er ruzie: de standpunten verharden. Partijen graven zich als het ware in. In plaats van op de bal wordt nu ook op de man gespeeld. Het wordt persoonlijk en gaat steeds minder om de zaak. Dit leidt tot oplopende emoties en boosheid. Het vertrouwen in de ander neemt af. De dialoog stopt. Win – win is geen optie meer. Als de één wint moet de ander verliezen (win – verlies). Het is ieder voor zich. Door het groeiende wantrouwen ontstaat vijandigheid.
De laatste trede: Als de vijandigheid de overhand krijgt wordt de laatste trede van de escalatieladder bereikt. Hier wint niemand meer. Het conflict is dan alleen nog gericht op de vernietiging van de ander. Partijen willen elkaar enkel nog kapot maken (verlies – verlies). Er is een totale oorlog ontstaan.
Geen vechtscheiding
Iedereen maakt wel eens ruzie. Als je relatie verder prima is dan is ruzie eigenlijk niet zo’n probleem. Een ruzie kan heilzaam zijn als je op elkaar vertrouwt.
Als je in een scheiding ligt dan is er te weinig vertrouwen om door middel van ruzie de lucht te klaren. Een ruzie lucht dan niet op maar zorgt enkel voor meer wantrouwen. Negatieve vooroordelen worden (over en weer) door de ruzie bevestigd. Ruzie tijdens een scheiding is gevaarlijk, kan leiden tot een escalatie en onherstelbare schade. De scheiding op zich is een trauma, een vechtscheiding is een tweede trauma ook voor de kinderen.
Blijf dus met elkaar praten. Lukt het niet samen dan onder begeleiding van een Mediator. Voorkom dat je steeds een stapje verder gaat op de escalatieladder want voor je het weet hang je aan een kapotte kroonluchter meters boven de marmeren vloer van je hal.
