ACT en Tapa’s
Op het moment van schrijven van deze column zit ik in het vliegtuig terug van Sevilla naar huis. Je weet misschien dat ik werk met toepassingen van elementen uit Acceptance and Commitment Therapie, kort gezegd ACT (je spreekt het uit als het woord act). De overkoepelende organisatie houdt jaarlijks een congres waar ACT beoefenaars vanuit de hele wereld op af komen. Heel inspirerend en leerzaam, allemaal gelijkgestemden bezig met het toepassen van ACT om de kwaliteit van leven te verbeten. Mijn grootste eye opener was zelfcompassie. En de tapa’s waren heerlijk!
Wat is ACT?
ACT wordt gebruikt om mensen te helpen een state of mind te creëren waarbij het mogelijk wordt om op een soepele manier om te gaan met moeilijke gedachten, gevoelens en gewaarwordingen. Om dit te bereiken is het nodig dat er zicht komt op wat er echt belangrijk is en dat er stappen worden gezet om deze waarden concreet te maken.
Gedachten stoppen lukt niet
Iedereen heeft in zijn leven te maken met moeilijke gedachten en gevoelens. Het gekke van ons mensen is dat deze gedachten en gevoelens plotseling kunnen opkomen en je een rotgevoel kunnen geven. Ook als alles in feite prima is.
Stel je voor, je ligt op je strandbedje bij een tropische zee. Je kijkt uit over de blauwe zee en voelt hoe de zon je huid verwarmt, je voelt je ontspannen. Ineens denk je aan het overlijden van een dierbare. Je voelt verdriet, opkomende tranen en gaat in gedachten terug naar de begrafenis. Plots ben je het contact met je ligbedje, de tropische omgeving en het gevoel van rust volledig kwijt.
Evolutie
Dit is een natuurlijk proces. De evolutie heeft ons zo gevormd dat wij kunnen denken over zaken die er niet echt zijn op dat moment. Dat helpt ons plannen en heeft onze soort helpen te overleven. Soms heel nuttig en op andere momenten helemaal niet.
Aandacht geven
Je kunt gedachten niet stoppen. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat het proberen weg te stoppen van vervelende gedachten en gevoelens niet mogelijk is. Hooguit lukt het op de korte termijn om deze gevoelens tijdelijk te verdrukken. Later zal je merken dat de gevoelens en gedachten weer terugkomen en dat je misschien andere problemen hebt gecreëerd.
Extra leed
Om bij het voorbeeld van het strandbedje te blijven; je voelt je zo verdrietig en besluit jezelf op te vrolijken. Je bestelt de ene Mai-Tai na de andere en na de nodige cocktails denk je nergens meer aan. De volgende dag komt het verdriet gewoon weet terug. Dit maal vergezeld van een gigantische kater. Het wegdrukken is daarom vaak geen handige strategie.
Flexibiliteit
Wat ACT je helpt te doen is een meer flexibele band te creëren met deze gedachten en gevoelens zodat deze gedachten en gevoelens je niet belemmeren om te doen wat belangrijk is en contact te houden met het moment.
Compassie
Tijdens het congres heb ik veel geleerd. Een van de dingen die eruit springt is het beoefenen van compassie, voor anderen en voor jezelf.
Hoe troost je anderen
Russ Harris omschrijft in zijn boek The Reality Slap hoe compassievol mensen kunnen reageren als een bekende in een rouwproces zit. Denk je de volgende situatie in, een goede vriend heeft de diagnose kanker gekregen. Je doet je best de woorden te vinden die je vriend kunnen steunen en troosten, zoals
- ik kan me niet voorstellen hoe je je voelt
- het spijt me zo voor je
- ik heb er geen woorden voor…
- je slaat een troostende arm om je vriend heen
- je bent er voor je vriend
- het is echt ***!
En hoe niet?
Heb je zelf weleens in een situatie gezeten waarbij je met een groot verlies te maken had? Heb je meegemaakt dat sommige mensen precies het verkeerde zeggen? Bij mij komt nu direct iemand in gedachten die altijd net zegt wat ik niet wil horen. Waarschijnlijk met goede bedoeling maar toch om razend van te worden.
- zie je wel, ik zei toch dat…
- het is je eigen schuld dat je in deze situatie zit
- stel je niet aan
- de kinderen in Afrika hebben het veel erger
- het moest zo zijn (al dan niet met goddelijke verwijzing)
- kop op, zo erg is het niet
In mijn ervaring zijn reacties uit de tweede categorie zeldzaam. Meestal zijn je vrienden, kennissen en je familie steunend.
Hoe troost je jezelf?
Vraag je nu eens af hoe je met jezelf omgaat als je lijdt. Bij een scheiding, of een ander verlies. Wat zeg je tegen jezelf in die situatie. Sla je figuurlijk een troostende arm om jezelf heen? Kijk je met liefde en compassie naar jezelf? Zeg (dus denk) je de lieve dingen tegen jezelf?
Eigen schuld!
Of zijn je gedachten meer die uit de tweede rij? “Eigen schuld! Had je maar… dit of dat anders / beter moeten doen. Stel je niet aan. Andere mensen hebben het pas echt zwaar. Loop niet te zeuren. Wat ben je ook een sukkel! Ik zei toch dat het niet zou lukken.”
Voor mij zijn deze gedachten heel herkenbaar als ik in de put zit.
Je bent je ergste vijand
Als je het zo beschouwt ben je tegenover jezelf precies die ene persoon die altijd net het verkeerde zegt. Dit congres heeft mij geleerd dat niet alleen compassie voor anderen van belang is in het werk en leven. Je hebt ook compassie voor jezelf nodig. Dit is een vaardigheid die je moet oefenen want zelfverwijt en kritiek lijkt onze default instelling.
Zelfcompassie oefenen
Als je de komende weken een fout maakt, een verlies lijdt of wanneer iets mislukt, stel je dan voor dat dit je beste vriend overkomt. Bedenk je hoe hij zich zou voelen en wat je tegen hem zou zeggen. Schrijf dit op. Richt deze woorden nu aan jezelf. Houd het briefje bij je, in je portemonnee of tas. Wanneer je gedachten het je weer moeilijk maken, pak je het briefje erbij en oefen je zelfcompassie.
Ik wens je veel liefde en vriendschap ook voor jezelf!
