Studiekosten en studieschulden verdelen bij een scheiding: hoe pak je dat aan?

Je staat op het punt te scheiden en ineens komt het onderwerp studiekosten en studieschulden op tafel. Misschien heb je of je (ex-)partner ooit een studielening afgesloten, of zijn er kosten gemaakt voor een studie. Het probleem? Wie draait er bij de scheiding op voor die schuld of kosten, en hoe verdeel je dat eerlijk? Dit onderwerp veroorzaakt regelmatig spanningen en onzekerheid, juist omdat de regels niet bij iedereen bekend zijn. Je bent zeker niet de enige met deze vraag: veel stellen raken in verwarring over studieleningen bij een scheiding. Zelf denken ze vaak: “Jouw studie, dus jouw schuld.” Maar zo simpel ligt het juridisch

Na het lezen van dit blog weet jij precies hoe het zit met studiekosten en studieschulden bij een scheiding. We bespreken waarom dit onderwerp zoveel verwarring veroorzaakt, wat het verschil is als je vóór of na 1 januari 2018 bent getrouwd, en hoe je bepaalt of een schuld gedeeld moet worden.

Waarom studiekosten en -schulden bij scheiding verwarring veroorzaken

Studiekosten en studieschulden lijken op het eerste gezicht iets persoonlijks. Logisch denk je: degene die gestudeerd heeft, moet de schuld betalen. Maar bij een scheiding ontdek je dat het niet automatisch zo werkt. Deze verwarring heeft een paar oorzaken:

Wetswijziging in 2018:

Tot eind 2017 trouwde iedereen in Nederland standaard in volledige gemeenschap van goederen. Vanaf 1 januari 2018 is dat gewijzigd naar beperkte gemeenschap van goederen. Veel mensen weten dit niet, of realiseren zich niet wat dit betekent voor hun situatie. Hierdoor kan een stel dat vóór 2018 trouwde ineens ontdekken dat een oude studieschuld tóch gedeeld moet worden, terwijl stellen ná 2018 hier anders mee omgaan. Het gevoel van “Hoe kan het dat wij het anders moeten doen dan anderen?” zorgt voor onzekerheid.

Onbekendheid met financiële situatie:

In sommige relaties weet de ene partner niet precies welke schulden de ander heeft. Misschien kwam die studieschuld nooit ter sprake tijdens het huwelijk. Bij de scheiding komt zo’n schuld dan plots omhoog. Als jij niet wist van de schuld, voelt het oneerlijk om ervoor opdraaien. Toch maakt onbekendheid juridisch gezien vaak geen verschil bij de verdeling in gemeenschap van goederen. Dat is moeilijk te begrijpen en voelt verwarrend of oneerlijk.

Kortom, gebrek aan kennis over de regels en het verschil tussen gevoel en recht zorgen voor verwarring. Gelukkig gaan we dat hieronder stap voor stap verduidelijken. Het belangrijkste om eerst te weten: de manier waaróp je getrouwd bent, en wanneer, is bepalend voor de verdeling van schulden. Laten we dus kijken naar het verschil tussen trouwen vóór of ná 2018.

Op zoek naar een mediator of echtscheidingsadvocaat?

Op zoek naar een advocaat of mediator die je helpt bij de afwikkeling van jouw scheiding. Neem contact op voor een vrijblijvend gesprek.

Vrijblijvend kennismaken

Verschil tussen trouwen vóór of ná 1 januari 2018 (volledige vs. beperkte gemeenschap)

De datum van jullie huwelijk is cruciaal. In Nederland bestaan er twee belangrijke huwelijksvermogensregimes als je zonder huwelijkse voorwaarden bent getrouwd: vóór 2018 gold automatisch de volledige gemeenschap van goederen, en na 2018 geldt automatisch de beperkte gemeenschap van goederen. Deze begrippen klinken lastig, maar we leggen ze eenvoudig uit. Het bepaalt of studiekosten en -schulden wel of niet moeten worden gedeeld.

Trouwen vóór 1 januari 2018 – Volledige gemeenschap van goederen:

Zijn jullie vóór deze datum getrouwd (en heb je geen huwelijkse voorwaarden opgesteld)? Dan valt alles van jullie allebei in één gezamenlijke pot. Dit betekent dat alle bezittingen én alle schulden van vóór en tijdens het huwelijk gezamenlijk zijn. Een studieschuld die één van jullie al had vóór het huwelijk, wordt door het huwelijk automatisch van jullie samen. Bij een scheiding moet zo’n schuld dus fiftyfifty gedeeld worden: ieder draagt de helft.

Je bent allebei hoofdelijk aansprakelijk, een juridische term die inhoudt dat de schuldeiser (bijvoorbeeld DUO voor een studieschuld) jullie allebei mag aanspreken op betaling. Concreet: was je vóór 2018 getrouwd en had je partner een studieschuld, dan moet je die bij scheiding samen aflossen, ongeacht wie de studie heeft gedaan. Het motto was destijds letterlijk samen uit, samen thuis – ook voor schulden van voor het trouwen.

Trouwen ná 1 januari 2018 – Beperkte gemeenschap van goederen:

Ben je na deze datum getrouwd (zonder speciale voorwaarden)? Dan is de standaardregel milder. Alles wat jullie tijdens het huwelijk opbouwen, is gezamenlijk. Maar bezittingen en schulden van vóór het huwelijk blijven privé van ieder. Een studieschuld die al bestond vóór jullie huwelijk blijft dus van degene die de schuld is aangegaan. Die valt buiten de gemeenschap. Je hoeft als partner niet de helft daarvan te betalen bij een scheiding.

Alleen als er tijdens het huwelijk nieuwe schulden zijn gemaakt (bijvoorbeeld een nieuwe lening of extra studiekrediet) worden die gedeeld. Samengevat: jouw studieschuld van vóór het trouwen blijft van jou alleen, en die van je partner blijft van hem/haar. Hebben jullie samen tijdens het huwelijk een schuld opgebouwd (bijv. een gezamenlijke lening of extra studie-uitgaven op krediet), dan delen jullie die wel weer bij de scheiding.

Op zoek naar een mediator of echtscheidingsadvocaat?

Op zoek naar een advocaat of mediator die je helpt bij de afwikkeling van jouw scheiding. Neem contact op voor een vrijblijvend gesprek.

Vrijblijvend kennismaken

Huwelijkse voorwaarden

Let op: De bovenstaande regels gelden voor mensen die in gemeenschap van goederen zijn getrouwd volgens de wet. Je kunt altijd iets anders hebben afgesproken in huwelijkse voorwaarden. Trouwen jullie bijvoorbeeld ná 2018 maar wilden jullie toch alle bezittingen en schulden delen?

Dan zal dat in een notariële akte (huwelijksvoorwaarden) geregeld zijn. Andersom kon je vóór 2018 afspraken maken om juist níet alles te delen. Kijk dus altijd of er huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden zijn. Daar komen we zo nog op terug, maar in principe geldt: geen voorwaarden = bovenstaande wettelijke regime van toepassing.

Hieronder ter duidelijkheid een kort overzicht van het verschil:

Zoals je ziet, maakt het enorm uit wanneer je bent getrouwd. Voor 2018 deel je (zonder andere afspraken) alles, erná alleen wat je samen opbouwt. Het is dus essentieel om te weten onder welk regime jullie huwelijk viel.

Huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden:

Waren jullie getrouwd onder huwelijkse voorwaarden (of hadden jullie een geregistreerd partnerschap met voorwaarden)? Dan bepaalt dié overeenkomst hoe om te gaan met schulden. Vaak staat in huwelijkse voorwaarden dat vermogens gescheiden blijven, waardoor een studieschuld bij scheiding bij de student zelf blijft. Maar er kunnen ook specifieke afspraken in staan, bijvoorbeeld dat de partner die meer verdient een groter deel van bepaalde kosten draagt, of zelfs een aparte clausule over studieschulden. Check daarom altijd jullie akte van huwelijkse voorwaarden als die er is. In zo’n geval geldt namelijk wat jullie daar hebben afgesproken, in plaats van de standaardwet.

Nu duidelijk is óf de studieschuld binnen of buiten de gezamenlijke boedel valt, is de volgende vraag: wanneer is de schuld precies ontstaan? Vooral voor huwelijken ná 2018 in beperkte gemeenschap is dat van belang. Daar gaan we nu verder op in.

Op zoek naar een mediator of echtscheidingsadvocaat?

Op zoek naar een advocaat of mediator die je helpt bij de afwikkeling van jouw scheiding. Neem contact op voor een vrijblijvend gesprek.

Vrijblijvend kennismaken

Hoe bepaal je wanneer de schuld is ontstaan?

Stel, je weet dat jullie onder het nieuwe stelsel vallen (beperkte gemeenschap) en je wilt weten welk deel van de studieschuld wel of niet gedeeld moet worden. Hoe kom je daar achter? Simpel gezegd: je kijkt wanneer de schuld is aangegaan of opgebouwd. Was dat voor het huwelijk, tijdens het huwelijk, of deels voor en deels tijdens? Dit bepaalt de verdeling.

Enkele stappen om dit te bepalen:

• Kijk naar het soort schuld: Gaat het om een lening bij DUO (voor studie) of bijvoorbeeld een persoonlijke lening die is gebruikt om studie te betalen? Meestal bedoelen we met studieschuld de DUO-studielening. Die staat op naam van één persoon (degene die studeerde). Noteren wie de schuldenaar is, is stap 1 (vaak de partner die gestudeerd heeft).
  
• Check de datum van het huwelijk: Noteer jullie trouwdatum of de datum van geregistreerd partnerschap. Dit is de grensdatum waar we omheen kijken.
  
• Vraag op of bereken de schuld op de trouwdatum: Probeer te achterhalen hoeveel de studieschuld bedroeg op het moment dat jullie trouwden. Bij DUO kun je dit vaak zien via oude brieven of een overzicht. Desnoods kun je het schatten: hoeveel was er geleend tot aan die datum? Alles dat al geleend was voor de trouwdag geldt als schuld van vóór het huwelijk.
  
• Bepaal wat er tijdens het huwelijk is geleend of betaald: Kijk vervolgens of er ná de trouwdatum nog verdere studiebedragen zijn geleend. Heeft een van jullie bijvoorbeeld tijdens het huwelijk nog collegegeldkrediet of extra DUO-leningen opgenomen? Die bedragen (en alleen die) zijn de tijdens het huwelijk opgebouwde studieschuld.
  
• Conclusie:
  
  • Waren jullie in volledige gemeenschap getrouwd (vóór 2018, geen voorwaarden)? Dan is deze oefening eigenlijk niet nodig voor de juridische verdeling: alle studieschuld is gezamenlijk, ongeacht wanneer ontstaan. Of de schuld nu voor of tijdens het huwelijk is opgebouwd, jullie moeten bij scheiding de schuld delen. (Wel kan het voor jullie onderling gevoel nuttig zijn te weten welk deel “waarvandaan” komt, maar juridisch maakt het niet uit.)
    
  • Waren jullie in beperkte gemeenschap getrouwd (ná 2018, geen afwijkende voorwaarden)? Dan is het cruciaal: een studieschuld opgebouwd vóór het huwelijk blijft persoonlijk, en wat tijdens het huwelijk is opgebouwd, is gezamenlijk. Je zult de schuld als het ware moeten opsplitsen in twee delen: het deel van vóór het huwelijk (dat bij de oorspronkelijke persoon blijft) en het deel van tijdens het huwelijk (dat 50/50 gedeeld moet worden).

Kunnen we afspreken dat één van ons de hele studieschuld betaalt?

Ja, dat kan onderling besproken worden. Jullie mogen samen besluiten om van de standaardverdeling af te wijken. Misschien zeggen jullie: “Ach, die studieschuld is van jou, jij betaalt ‘m gewoon helemaal zelf,” of juist: “We lossen ‘m toch samen af ongeacht de regels.” Dit soort afwijkende afspraken is toegestaan, maar zet ze wel op papier. In het echtscheidingsconvenant (de schriftelijke overeenkomst bij scheiding) kun je precies vastleggen wie welke schuld voor z’n rekening neemt.

Let op: Als jullie afspreken dat één partner de schuld volledig overneemt, betekent dit niet automatisch dat de schuldeiser akkoord gaat met het ontslaan van de ander uit de aansprakelijkheid.

Met andere woorden: De bank of DUO heeft in principe recht om de schuldenaar die op papier stond aan te spreken, tenzij ze instemmen met een wijziging. Natuurlijk kunnen jullie samen afspreken dat een van jullie de schuld afbetaalt, maar de aansprakelijkheid is alleen weg te nemen in overleg met de schuldeiser. Bij een DUO-studieschuld staat de schuld op naam van de studerende partner, dus die blijft sowieso officieel de aanspreekbare partij.

Spreek je af dat de niet-studerende ex toch (mee)betaalt, zorg dan dat dit via jullie convenant of een betalingsregeling gebeurt. Kortom: onderling mogen jullie het zo verdelen als jullie willen, maar regel het goed zwart-op-wit en wees je bewust dat voor de buitenwereld (de schuldeiser) de oorspronkelijke contractpartij verantwoordelijk blijft, totdat anders is overeengekomen.

Conclusie

Het verdelen van studiekosten en studieschulden bij een scheiding lijkt in eerste instantie complex en kan veel onzekerheid geven. Wie moet wat betalen? Zeker met de veranderde wetgeving na 2018 voelen veel mensen zich lost.

In dit blog heb je gezien dat de sleutel ligt bij het de gemaakte afspraken en de ontstaansdatum van de schuld. Was je vóór 2018 getrouwd in gemeenschap van goederen, dan worden alle schulden gedeeld, dus ook studieschulden van voor het huwelijk. Ben je ná 2018 getrouwd in beperkte gemeenschap, dan blijft een voorhuwelijkse studieschuld privé en hoef je die als ex-partner niet mee te betalen. Alleen het deel van de studieschuld dat tijdens het huwelijk is ontstaan, wordt dan bij helfte verdeeld. Hadden jullie huwelijkse voorwaarden, dan volg je de afspraken daarin.

Op zoek naar een mediator of echtscheidingsadvocaat?

Op zoek naar een advocaat of mediator die je helpt bij de afwikkeling van jouw scheiding. Neem contact op voor een vrijblijvend gesprek.

Vrijblijvend kennismaken