Tijdens een scheidingsprocedure komen niet alleen de wensen, behoeften en rechten van de ouders aan bod, maar spelen ook de wensen, belangen en rechten van de kind(eren) een belangrijke rol. Maar wat zijn eigenlijk de rechten van een kind bij een scheiding?
Kinderen hebben omgangsrecht (recht op contact) met beide ouders en degenen die ‘in nauwe persoonlijke betrekking met hen staan’. Dit betekent dus dat zij niet alleen recht hebben op contact met hun vader en moeder, maar ook met opa’s, oma’s, ooms, tantes, neefjes en nichtjes van hun vader en moeder. Het is goed als ouders hier tijdens het scheidingsproces al rekening mee te houden en nadenken hoe zij dit vorm willen geven.
Sinds 2009 is de ‘Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding’ van kracht. In deze wet is opgenomen dat een kind over wie de ouders gezamenlijk het gezag uitoefenen, na een echtscheiding recht heeft op een gelijkwaardige verzorging en opvoeding door beide ouders.
Ouders van minderjarige kinderen moeten daarom als onderdeel van de scheidingsprocedure verplicht een ouderschapsplan opstellen, dat door de rechter wordt getoetst. In dit ouderschapsplan maken ouders onder andere afspraken over waar de kinderen gaan wonen, de dagelijkse zorg, omgang, uitwisseling van informatie en kinderalimentatie. Het recht op gelijkwaardig ouderschap betekent overigens niet dat co-ouderschap verplicht is, ouders mogen ook andere afspraken maken.
Ouders moeten hun minderjarige kinderen betrekken bij het ouderschapsplan. Dat betekent niet dat kinderen alles zelf mogen beslissen. Zij kunnen meestal namelijk nog niet goed overzien wat de gevolgen zijn van hun beslissing. De ouders beslissen dus. Komen zij er niet uit? Dan beslist de rechter in het belang van het kind. Afhankelijk van hun leeftijd hebben kinderen hierbij verschillende rechten.
Een kind onder de 12 jaar heeft geen wettelijk recht om door de rechter gehoord te worden, maar meestal zijn rechters wel bereid om naar ze te luisteren. Kinderen kunnen aangeven dat zij hun mening willen geven door de rechter hierover een brief te sturen. De rechter houdt bij zijn beslissing rekening met de wensen en mening van het kind, maar zal het kind niet steeds blindelings volgen. De rechter maakt een eigen afweging van alle belangen.
Kinderen tussen 12 en 18 jaar hebben wél het recht om gehoord te worden. Tijdens dit zogenaamde kindgesprek mag het kind zijn of haar mening geven over een aantal zaken. Hoe zo’n gesprek gaat is te zien op de site van de rechtspraak. Het eindgesprek is niet verplicht. Het kind mag de rechter ook een brief schrijven.
Ook in deze gevallen maakt de rechter een eigen afweging van alle belangen.
Ouders zijn volgens de wet verplicht om naar draagkracht bij te dragen in de kosten van verzorging en opvoeding van hun minderjarige kinderen. Na een echtscheiding zal vrijwel altijd een van de ouders kinderalimentatie aan de andere ouder moeten betalen. Welke ouder dat is hangt af van de draagkracht van beide ouders.
Als kinderen voor hun 18e jaar uit huis gaan hebben zij het recht om de kinderalimentatie rechtsreeks op hun rekening te laten storten. De ouders moeten daarmee wel allebei akkoord gaan.
Vanaf 18 jaar ontvangen kinderen de kinderalimentatie rechtstreeks op hun rekening. Zij houden hier in principe tot hun 21e jaar recht op, tenzij zij zelf een betaalde fulltime baan hebben.