Welke impact heeft een scheiding op je pensioen?

Als je gaat scheiden, dan komt er veel op je af. Zo vraag je je misschien af wat er nu met jullie pensioen gebeurt. In dit blog leg ik uit wat het ouderdomspensioen en het partnerpensioen doen na een scheiding. Ik vertel je duidelijk wat bijvoorbeeld de Wet Verevening Pensioenrechten bij Scheiding (WVPS) betekent, en wat pensioenverevening en conversie inhouden. 

Ook geef ik je concrete tips om alles goed te regelen. Ik heb al veel mensen geholpen bij hun scheiding en weet hoe belangrijk dit is. Zo kun je later financiële problemen voorkomen en zorg je dat jullie beiden een eerlijk pensioen overhouden.

In het kort: Welke impact heeft een scheiding op je pensioen?

Bij een echtscheiding heeft ieder van jullie recht op de helft van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. Het partnerpensioen (nabestaandenpensioen) stopt bij de scheiding, behalve een eventueel bijzonder partnerpensioen dat wel verdeeld kan worden. Je moet de scheiding binnen twee jaar melden bij het pensioenfonds, anders kun je je deel niet meer claimen.

Wat is ouderdomspensioen en wat is partnerpensioen?

Je bouwt pensioen op voor je oude dag. Dit heet ouderdomspensioen. Dat krijg je van de overheid (AOW) en/of je werkgever als je met pensioen gaat. Daarnaast bouw je vaak partnerpensioen (nabestaandenpensioen) op voor je partner. Partnerpensioen is een uitkering voor je (ex-)partner als jij overlijdt.

• Ouderdomspensioen: Het pensioen dat jij zelf hebt opgebouwd om later te ontvangen. Je krijgt dit vanaf je eigen pensioendatum.
• Partnerpensioen (nabestaandenpensioen): Een uitkering die jouw partner krijgt na jouw overlijden. Het is bedoeld voor de partner of kinderen van de deelnemer.

Na een scheiding gelden voor deze twee pensioenrechten andere regels. Het ouderdomspensioen dat jullie tijdens het huwelijk hebben opgebouwd wordt verdeeld, maar het gewone partnerpensioen vervalt meestal na de scheiding.

Wat houdt de Wet Verevening Pensioenrechten bij Scheiding (WVPS) in en wanneer geldt deze?

De WVPS zorgt ervoor dat het tijdens het huwelijk opgebouwde ouderdomspensioen verdeeld wordt als je uit elkaar gaat. Deze wet geldt alleen als je bent getrouwd of een geregistreerd partnerschap hebt.

• Getrouwd of geregistreerd partnerschap: Bij een scheiding na 30 april 1995 moet je het ouderdomspensioen delen. Jullie hebben dan ieder recht op 50% van het tijdens het huwelijk opgebouwde ouderdomspensioen.
• Niet getrouwd (samenwonend): Als je alleen hebt samengewoond, dan geldt de WVPS niet automatisch. Je kunt alleen pensioen verdelen als je dat bij een samenlevingscontract hebt afgesproken of als het reglement van het pensioenfonds het toelaat. Veel pensioenfondsen eisen dat je een samenlevingscontract hebt als je het pensioen wilt verdelen.

Kortom: de wet verplicht pensioenverdelen alleen bij gehuwden of geregistreerde partners na 1995. Voor ongehuwden moet je het zelf goed regelen.

Wat is het verschil tussen pensioenverevening en conversie?

Bij een scheiding moet je het pensioen verdelen dat jullie tijdens het huwelijk hebben opgebouwd. Daar zijn twee manieren voor: pensioenverevening en pensioenconversie. Het is belangrijk dat je het verschil kent, want de keuze heeft gevolgen voor je inkomen later. Hieronder leg ik het kort en duidelijk uit.

• Pensioenverevening: Dit is de standaard wet. Iedere ex-partner krijgt dan de helft van het pensioen dat de ander tijdens het huwelijk heeft opgebouwd. Het pensioen wordt pas uitgekeerd als je de pensioenleeftijd bereikt. Een nadeel is dat je jouw deel pas ontvangt als je ex met pensioen is.
• Conversie: Bij conversie worden de pensioenrechten omgezet naar individuele aanspraken. Het pensioen van jouw ex-partner wordt jouw eigen pensioen en andersom. Je kunt zo ook afwijken van 50/50. Na conversie heeft iedereen een eigen pensioentegoed. Dat betekent dat je direct de afgesproken deel krijgt en niet afhankelijk bent van de ander. Als je ex overlijdt, heeft dat geen effect op jouw eigen pensioen.

Kortom: bij verevening blijven jullie elkaars pensioen deels ‘bezit’ (met teruggave als de ander overlijdt), terwijl bij conversie ieder direct een eigen pensioendeel krijgt. Bovenal is er nu een nieuwe trend: sinds 2021 is conversie de standaardmethode bij scheidingen. Dat betekent dat in nieuwe scheidingen automatisch wordt uitgegaan van conversie, tenzij jullie bewust iets anders afspreken.

Hoe regel je het pensioen goed tijdens je scheiding?

Vergeet de pensioenzaken niet! Doe het volgende:

Breng jullie pensioenen in kaart

Vraag bij de pensioenuitvoerders hoeveel pensioen jij en je ex hebben opgebouwd. Ga ook naar MijnPensioenOverzicht.nl om de gegevens te controleren.

Maak duidelijke afspraken

Bespreek hoe jullie het ouderdomspensioen verdelen. Standaard is 50/50, maar je kunt dit aanpassen. Zet alle afspraken op papier in het echtscheidingsconvenant of de huwelijkse voorwaarden.

Overweeg conversie

Als jullie echt onafhankelijk willen zijn, kies dan voor conversie. Dit voorkomt latere gedoe.

Meld de scheiding op tijd

Vul het mededelingsformulier in en stuur dit binnen twee jaar na de scheiding naar het pensioenfonds. Zo kan het pensioenfonds jullie pensioen op de juiste manier uitbetalen.

Leg alles vast

Zorg dat je alle gemaakte afspraken officieel vastlegt. Onderteken samen het mededelingsformulier en eventueel andere benodigde documenten.

Vraag om hulp

Schakel een mediator, advocaat of financieel adviseur in die ervaring heeft met pensioenzaken. Dan weet je zeker dat je niets mist.

Wat gebeurt er als je niets regelt?

Doe dit niet onopgemerkt! De gevolgen kunnen ernstig zijn:

• Pensioenfonds keert niets uit
  Als je de scheiding niet binnen twee jaar meldt, keert het fonds niet automatisch de helft uit. Je hebt nog wel recht, maar moet je geld zelf bij je ex claimen.
  
  
• Grote kans op gedoe
  Als jullie het zelf moeten oplossen, gaat het vaak mis. Veel ex-partners willen dan niet meewerken.
  
  
• Financiële problemen
  Vooral de partner die tijdens het huwelijk minder heeft opgebouwd, kan in de problemen raken. Onderzoek toont aan dat scheidingen vooral de financiële situatie van vrouwen flink kunnen verslechteren.

Kortom: laat je pensioen niet liggen. Als je niets regelt, kun je veel geld mislopen en eindig je misschien jarenlang in juridische gevechten.

Kun je pensioenverevening weigeren?

Ja. Pensioenverevening is niet verplicht. Jij en je ex mogen samen afspreken om geen pensioen te verdelen. Dit heet ‘afstand doen’. Bijvoorbeeld als jullie allebei voldoende pensioen hebben, kan dit logischer zijn.

Leg zo’n keuze wel vast in het scheidingsconvenant. Zet letterlijk in het convenant dat je afstand doet van het pensioen van de ander. Meld dit daarna bij het pensioenfonds. Zo kan je ex-partner later geen aanspraak meer maken.

Geldt pensioenverevening ook als je niet getrouwd was?

Nee. De WVPS geldt alleen voor gehuwden of geregistreerde partners. Bij ongehuwd samenwonen heb je geen automatisch pensioenrecht na de scheiding.

• Samenwonend zonder contract: Je moet dan zelf afspreken wat er met het pensioen gebeurt, bijvoorbeeld in een samenlevingscontract. Zonder zo’n afspraak kan je ex-partner later geen aanspraak maken op jouw pensioen.

Kortom: woon je samen, dan moet je de pensioendeling zelf regelen. Zonder contract heeft je ex-partner geen pensioenrechten.

Moet je iets ondertekenen voor de pensioenverdeling?

Ja, er zijn formulieren en contracten nodig:

• Mededeling aan pensioenfonds
  Bij verevening vullen jullie samen het mededelingsformulier in en ondertekenen jullie dit. Zo informeert het pensioenfonds jullie keuze.
   
• Formulier bij conversie
  Bij conversie schrijf je de afspraken op in het convenant en onderteken je ook het mededelingsformulier met z’n tweeën. Het pensioenfonds moet akkoord gaan met de conversie. Daarna is alles definitief.
   
• Afspraken vastleggen
  Zet in het convenant alle details (zoals afwijkende verdeling of afstand). Zonder deze ondertekening geldt de standaardregeling of komt er niets naar de ander.

Zonder deze documenten en handtekeningen blijft jullie pensioenverdeling onduidelijk. Zorg dus dat je alles officieel regelt met de juiste formulieren.

Samenvatting en vooruitblik: waarom is het belangrijk om nu goede keuzes te maken?

Een scheiding heeft grote gevolgen voor je pensioen. Daarom is het cruciaal om nu alles goed te regelen:

• Half pensioen voor ieder
  Je hebt recht op de helft van het ouderdomspensioen dat jullie samen opbouwden. Maak duidelijke afspraken over wie welk deel krijgt.
  
  
• Partnerpensioen
  Na de scheiding vervalt meestal het gewone partnerpensioen. Controleer of jullie een bijzonder partnerpensioen hebben en spreek af wat daarmee gebeurt.
   
• Deadline
  Meld de scheiding binnen twee jaar bij het pensioenfonds met het mededelingsformulier. Doe je dit niet, dan loop je je recht mis.
   
• Voorkom problemen later
  Goede afspraken nu voorkomen veel leed later. Wie tijdens het huwelijk minder heeft opgebouwd kan anders flinke problemen krijgen.
   
• Financiële zekerheid
  Door nu goede keuzes te maken, voorkom je later onzekerheid en problemen op latere leeftijd.

Kortom, stel het pensioen niet uit. Zorg dat jullie nu samen de juiste keuzes maken, zodat jullie met een gerust hart naar de toekomst kunnen kijken