Heb je altijd een advocaat nodig bij scheiding?

Bij een scheiding gaan niet alleen de vervelende emoties, maar ook de praktische en juridische zaken een grote rol spelen. Het is daarom logisch dat je je over de juridische zaken afvraagt of je daarvoor ook een advocaat nodig hebt.

Dat antwoord is niet zwart-wit. Een advocaat is hoe dan ook onmisbaar voor de formele afronding, maar dat betekent niet dat je altijd een advocaat nodig hebt in de stappen daarnaartoe. Als jullie samen goed kunnen overleggen en het vaak met elkaar eens zijn, dan kan een mediator goed van pas komen.

In dit blog leg ik stap voor stap uit wanneer een advocaat verplicht is, wat de verschillen zijn tussen een mediator en een advocaat, en hoe je kunt zorgen dat de scheiding zo soepel mogelijk verloopt.

In het kort: heb je een advocaat nodig bij scheiding?

Officieel heb je een advocaat nodig om het verzoekschrift bij de rechtbank in te dienen, maar niet iedere stap van de scheiding hoeft via een advocaat. 

Als jullie het met elkaar eens zijn, dan kunnen jullie veel zelf regelen of dit via een mediator doen, om er daarna een advocaat bij te betrekken.

Is een advocaat verplicht bij een scheiding?

Ja en nee. 

In Nederland is een advocaat verplicht voor het formele deel: alleen een advocaat mag het verzoekschrift indienen bij de rechtbank. Zonder advocaat kan de echtscheiding bij de rechtbank niet rondkomen. Dit geldt voor gehuwden en voor geregistreerde partners met minderjarige kinderen. 

Zijn jullie het over alles eens, dan kan één gezamenlijke advocaat volstaan. Deze advocaat helpt jullie samen de scheiding aan te vragen. Jullie kunnen er ook voor kiezen ieder een eigen advocaat te nemen, maar dat brengt dubbele kosten met zich mee.

In een paar gevallen geldt dit niet: bij een geregistreerd partnerschap zonder minderjarige kinderen is de rechter niet nodig en kan een notaris of mediator de ontbinding regelen. Bij een scheiding met een kind of als jullie getrouwd zijn, is de advocaat echter onvermijdelijk.

Wanneer heb je wel een advocaat nodig?

In de praktijk heb je alleen een advocaat nodig als er veel ruzie is, jullie het niet met elkaar eens zijn en jij en je partner elkaar niet tegemoetkomen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat één van jullie eenzijdig wil scheiden of dat de ander niet wil samenwerken. 

Dit geldt ook als jouw partner mediation weigert: dan komt het juridische pad met een eigen advocaat om de hoek kijken.

Ook bij meer urgente kwesties (zoals wie voorlopig in het huis blijft of omgang met de kinderen) kun je via een advocaat een voorlopige beslissing van de rechter vragen.

Kortom: hoe heftiger de ruzie of de situatie (bijvoorbeeld door kinderen, schulden of weinig contact), hoe noodzakelijker een advocaat is. Zeker als je (jonge) kinderen hebt, is het belangrijk dat afspraken goed worden vastgelegd.

Wat doet een advocaat bij een scheiding?

Een scheidingsadvocaat regelt het formele deel van de echtscheiding. Hij stelt samen met jou het verzoekschrift op en dient dit in bij de rechtbank. Verder maakt de advocaat de juridische documenten, zoals het echtscheidingsconvenant en het ouderschapsplan, en controleert of deze juridisch kloppen. 

Belangrijk: de advocaat behartigt jouw belangen. Loopt de scheiding niet soepel, dan neemt hij juridische stappen en vertegenwoordigt hij jou bij de rechter. Uiteindelijk zorgt de advocaat ervoor dat de rechterlijke uitspraak wordt ingeschreven in het huwelijksgoederenregister. De scheiding is dan definitief.

Wat is het verschil tussen een mediator en een advocaat bij scheiden?

Een mediator is een neutrale begeleider die jullie helpt om samen goede afspraken te maken. Ook zoekt een mediator naar oplossingen die voor beide partijen werken. Een advocaat daarentegen staat juist aan één kant en beschermt alleen jouw belangen.

Er is ook een groot verschil in de procedure: bij mediation hoef je meestal niet naar een zitting en verloopt de scheiding schriftelijk, vaak sneller dan bij twee advocaten. Bij twee advocaten kan het traject langer duren en vaker voor de rechter komen. Bovendien betaal je bij mediation vaak minder: je hebt één factuur in plaats van twee.

Sommige mediators zijn tegelijk advocaat. Dat is handig, omdat zij zowel het overleg begeleiden als na afloop het verzoekschrift indienen.

Kan ik eerst mediation beginnen en later een advocaat inschakelen?

Ja, dat kan zeker.

Veel stellen beginnen met overleg of mediation, en schakelen pas bij vastlopen juridische hulp in. Als de afspraken rond zijn, neemt meestal één advocaat het over om de scheiding formeel in te dienen. Het advies is dan ook: heb je overeenstemming na mediation, laat de afspraken dan juridisch vastleggen door een advocaat. 

Een mediator kan de scheiding niet zelf afronden. Op het eind laat je alles door een advocaat controleren en indienen.

Mediator of advocaat: welke keuze is beter?

Of je voor een mediator of advocaat moet kiezen, dat hangt van de situatie af.

Zijn jullie het vaak met elkaar eens en bereid om samen te werken, dan is mediation vaak beter. Mediation gaat meestal sneller en goedkoper dan procederen. 

Houden jullie je te veel vast aan jullie eigen standpunten of is er veel wantrouwen? Dan heb je een advocaat nodig. Een advocaat kan in dat geval naar de rechter stappen. 

Praktische tips:

• Begin met een kennismakingsgesprek bij een mediator. Veel mediators bieden een gratis afspraak aan. Zo kun je onderzoeken of een goede samenwerking mogelijk is, voordat je kosten maakt.
• Controleer of mediation past bij jullie situatie. Hebben jullie weinig ruzie en een redelijke verstandhouding? Dan is mediation waarschijnlijk geschikt. Bij twijfel kun je altijd onafhankelijk advies vragen.
• Kies een mediator die ook advocaat is. Zo combineer je expertise: één iemand regelt zowel de afspraken als de juridische afronding. Dat voorkomt tegenstrijdige adviezen en bespaart kosten.
• Houd emoties en juridische stappen gescheiden. Het is logisch dat je emotioneel raakt tijdens een scheiding, maar het is belangrijk om dit gescheiden te houden met de feiten. Afspraken moeten helder en concreet zijn. Werk samen aan een realistisch plan en laat je bij moeilijke onderwerpen begeleiden door een expert.

Conclusie: waarom je niet altijd een advocaat nodig hebt

Een advocaat is bij een scheiding in Nederland onmisbaar voor het formele deel: alleen hij of zij kan het verzoekschrift bij de rechtbank indienen. Je hoeft echter niet bij elke stap een juridische strijd te voeren.

Als jullie het grotendeels met elkaar eens zijn, dan is het verstandig om voor een mediator te kiezen. Dat bespaart kosten en het levert je meer rust en duidelijkheid op. Een advocaat kan daarna de afspraken officieel vastleggen.

Lukt samenwerken niet of spelen er ingewikkelde kwesties op, dan ontkom je er niet aan om ieder een eigen advocaat te nemen.