De dramadriehoek in scheidingen: hoe voorkom je deze?

Scheiden is een emotionele achtbaan: je leeft jarenlang samen, deelt een leven en ineens is alles anders. Wat ooit liefdevol begon, eindigt in ruzies en verwijten over en weer. Vaak belanden veel mensen hierdoor zonder het te weten in een dramadriehoek.

Ik zie het als mediator regelmatig gebeuren. Ex-partners die blijven hangen in patronen van beschuldigen, verdedigen of redden. De één voelt zich slachtoffer. De ander schiet in de rol van aanklager of redder. 

In dit blog help ik je om dat te voorkomen. Ik leg je uit wat de dramadriehoek is, hoe je het patroon herkent en welke stappen je kunt zetten om eruit te blijven. 

Kort antwoord: hoe voorkom je de dramadriehoek in een scheiding?

Je voorkomt de dramadriehoek door bewust je eigen rol te herkennen en rustig te communiceren. In de dramadriehoek zie je drie rollen terug (slachtoffer, redder, aanklager).

Als je in iedere ruzie bij jezelf nagaat of je bijvoorbeeld beschuldigt, redt of juist hulpeloos bent, kun je op tijd stoppen. Zo raak je minder snel verstrikt in verwijten en blijft de scheiding beheersbaar voor jou en je kinderen. Zeker als de emoties hoog oplopen en je elkaar niet goed begrijpt, beland je er makkelijk in zonder het door te hebben.

Wat is de dramadriehoek en welke rollen spelen daarin?

De dramadriehoek is een communicatiemodel dat beschrijft hoe conflictsituaties zich herhalen. In dit model nemen mensen onbewust drie rollen aan:

• Slachtoffer: voelt zich hulpeloos en wijst problemen af als niet zijn/haar eigen schuld.
• Aanklager: beschuldigt de ander en wijst met het vingertje.
• Redder: biedt ongevraagd hulp en probeert het conflict op te lossen (bijvoorbeeld alles regelen om het goed te maken).

Mensen wisselen deze rollen vaak af. Zo kan de ene partner zich slachtoffer voelen (bijvoorbeeld over alimentatie), waarna de ander als aanklager reageert, en de kinderen onbewust de redder worden. Dit patroon blijft in stand doordat niemand eigen verantwoordelijkheid neemt.

Waarom is de dramadriehoek schadelijk voor kinderen?

De dramadriehoek voedt wantrouwen en stress. In vechtscheidingen nemen ex-partners vaak negatieve rollen aan: de één is de aanklager (“het is jouw schuld”), de ander het slachtoffer (“zie je wel, ik doe alles verkeerd”). 

Onderzoek laat zien dat er na een scheiding meer ruzies ontstaan, wat erg stressvol kan zijn voor de kinderen. Kinderen ontwikkelen zich het best als ouders rustig blijven communiceren en zij beide ouders kunnen vertrouwen. 

Als ouders veel ruzie maken, krijgen kinderen vaak hoofdpijn, buikpijn of slaapproblemen. Dit soort stressklachten kunnen het dagelijks leven van het kind beïnvloeden.

Hoe kun je de dramadriehoek voorkomen?

Erken je rol en pas je gedrag aan:

Adem en pauzeer

Neem een moment voor jezelf voordat je reageert. Een korte pauze kan voorkomen dat je meteen in je oude rol schiet.

Stel grenzen en gebruik ik-boodschappen

Zeg wat je wilt of nodig hebt, zonder de ander te beschuldigen. 

Bijvoorbeeld: “Ik voel me gestrest als we schreeuwen, kunnen we even rustiger praten?” in plaats van “Je maakt me gek!”

Zoek samen naar oplossingen

Richt de aandacht op wat wel mogelijk is. Vraag bijvoorbeeld: “Wat kunnen we samen doen om dit op te lossen?”.

Streef naar een winnaarsdriehoek

Probeer positief samen te werken. Ieder stelt zijn eigen behoefte en grenzen helder, maar altijd met respect voor de ander.

Schakel hulp in

Bespreek moeilijke onderwerpen met een mediator. Een mediator ziet vaak meteen welk patroon er speelt en helpt om anders te praten. In de praktijk houdt een advocaat vaak de strijd in stand, terwijl een mediator juist naar gezamenlijke oplossingen zoekt. Bovendien legt een mediator afspraken concreet vast, zodat er minder misverstanden ontstaan.

Door deze stappen te volgen verschuift de interactie. Het slachtoffer durft te vragen wat het nodig heeft, de redder helpt zonder zich op te dringen en de aanklager gebruikt “ik-zinnen” om zijn gevoelens te delen. Zo sterft het conflictpatroon langzaam uit.

Kan een mediator me hierbij helpen?

Een mediator is een onpartijdige derde die het gesprek begeleidt en jullie gedragspatronen laat zien. Hij of zij moedigt jullie aan om vooral in de ik-vorm te praten en voorkomt dat de ruzie ontaardt in een verwijten-spel. Ook kan een mediator helpen om afspraken vast te leggen, zelfs als één van de partners niet persoonlijk wil praten. 

In veel gevallen zorgt mediation voor snel resultaat, terwijl advocaten vaak meer frustratie oproept. 

Als je er zelf niet uitkomt, schakel dan professionele hulp in.

Wat als de ander blijft aanvallen of niet meewerkt?

Je kunt de ander niet dwingen, maar je kunt wel je eigen houding veranderen. Stel dat je ex-partner je blijft aanvallen zeg dan bijvoorbeeld dat je de boosheid begrijpt, maar wel verlangt dat jullie daar rustig over moeten praten.

Als praten niet lukt, kun je beter formeel communiceren via een mediator of advocaat, zodat je niet in een directe ruzie terechtkomt. Ook als de ander niet wil meewerken, blijf je zelf uit de dramadriehoek en houd je de communicatie respectvol. Zo neem je de leiding over het contact.

Is ruzie niet normaal in een scheiding?

Ja, boosheid en verdriet horen bij het verwerken van een scheiding. Maar het is niet normaal dat je voortdurend in een vechtscheiding belandt. Emoties horen erbij, maar je kunt ervoor kiezen niet in destructieve patronen te blijven hangen. Probeer eerlijk te zeggen wat je voelt, en luister ook naar de ander. 

Conclusie: hoe je de dramadriehoek kunt voorkomen

De dramadriehoek maakt een scheiding onnodig zwaar. Door telkens in de rol van slachtoffer, redder of aanklager te stappen, blijf je in rondjes draaien. Het goede nieuws is dat je deze patronen kunt doorbreken.

Als jij je eigen rol leert herkennen, anders gaat communiceren en stopt met vechten of pleasen, verandert de dynamiek automatisch. En nog belangrijker: het geeft je kinderen een veilige basis, ondanks de breuk tussen jullie als ouders.