Rouw in het NU

vervolg op verdriet bij een scheiding

rouw met aandacht

Mag je dan niet rouwen en denken over het verleden, over wat er misging, wat jij of de ander beter of anders had moeten doen? Hoe moet je dan verwerken wat er is gebeurd?
Rouwen is onontkoombaar. Maar rouw met aandacht. Als je verdrietig bent wees dan ook verdrietig. Geef jezelf de tijd en de rust om het verdriet te voelen. Ga het niet uit de weg. Ervaar het. Huilen werkt stressverlagend. Het lucht op. Verdriet hoort bij het verwerken. Van het verleden kan je leren. Het vertelt je iets over jezelf.

Je mag ook boos zijn. Wees je hiervan juist bewust. Als je boos bent voel je als het ware je eigen grenzen. Je wordt boos als iemand (of jij zelf) daar overheen gaat. Neem de ruimte om je boosheid te laten gaan. Maar zorg ervoor dat je de ruimte ook daadwerkelijk hebt. Als je je door boosheid misdraagt dan komt dit als een boemerang naar je terug. Het is een hele kunst om je boosheid te uiten zonder je later schuldig te voelen omdat je iemand ‘van onder uit de zak hebt gegeven’ en hierbij de grenzen van het redelijke hebt overschreden. Je wilt ook niet dat je kinderen hiermee worden opgezadeld of hiervan de dupe worden.

Wees voorzichtig met verwijten. Bij een scheiding komt de schuldvraag om de hoek. Die schuld wordt in boosheid bij de ander gelegd. Dat is heel menselijk. Soms is het makkelijker de dingen zwart-wit te zien. Onthoud dat ‘de waarheid’ niet bestaat. Ieder heeft zijn eigen ervaring opgedaan en dus zijn eigen waarheid. Jij bent de ander niet. De ander is jou niet. Als je deze gevoelens hebt, van boosheid, verdriet of verwijt, probeer in het NU te blijven.

Het kan goed zijn om dingen achteraf te overdenken, zo leer je en verwerk je. Wanneer je eenzelfde voorval voor de honderdste keer in je hoofd terugspeelt, ben je niet meer bezig met je leer- en verwerkingsproces. Je bent dan de tijd waarin je NU aanwezig had kunnen zijn aan het verspillen. Je bent mogelijk mooie momenten aan het vullen met negatieve gedachten. Wanneer je voor de zoveelste keer boos wordt over iets dat is gebeurd, wanneer je de film van het verleden alweer terugkijkt, dan ben je dus niet meer aan het leren of verwerken. Sterker nog, door te blijven hangen in het verleden, als een vastlopende computer, vertraag je het verwerkingsproces.

Als je wat is gebeurd niet meer kan veranderen, als je je aan die situatie niet meer kunt onttrekken, dan zit er maar één ding op: accepteren. Accepteer dat iets is zoals het is.
Vergeef de ander voor dat wat de ander fout deed en waardoor jij boos, verdrietig en gekwetst werd. Vergeef ook jezelf voor wat jij (volgens jezelf) niet goed deed. Wat je ervan moest leren heb je gedaan. Nu moet je verder om het geleerde in de praktijk te brengen. Maak er het beste van, stel je positief op en wees ervan overtuigd dat er voor jou nog veel moois is weggelegd.

Tip van de coach

Stel jezelf drie vragen om te leren van je negatieve emotie (en om er zo uit te komen)

Een naderende scheiding biedt voldoende gelegenheid om een groot deel van de tijd kwaad rond te lopen. Soms is dat een milde vorm van kwaadheid, je bent geërgerd en je reageert kribbig en kattig, je wordt kil of trekt je terug. Andere momenten koester je wraakzuchtige gedachten en ga je er volledig in op. Door je boosheid op zijn beloop te laten gaan en steeds verder bezit van je te laten nemen, mis je een kans. De kans om te kijken naar wat de boosheid je voor informatie kan geven.

Een voorbeeld: Je partner wil scheiden omdat jullie uit elkaar zijn gegroeid. Je voelt dat je jezelf tekort hebt gedaan want het liep al niet lekker en je hebt niet aangegeven dat je je partner miste. Dat je werkelijk contact nodig had om je hart geopend te houden. Je hebt je van je partner afgesloten. Hierover pieker je, je voelt boosheid en schuld.

1. Vraag aan jezelf waarin je jezelf tekort hebt gedaan. Het antwoord kan zijn dat je niet hebt aangeven wat je voelde en dacht. Deze vraag gaat over wat jij wel of niet hebt gedaan.
2. Vraag jezelf wat je nodig hebt. Het antwoord kan zijn vertrouwen om jezelf te kunnen openen in contact. Deze vraag gaat over wat jij nodig hebt.
3. Hoe ga je er zelf voor zorgen dat je dit (van jezelf) krijgt? Het antwoord kan zijn, luisteren naar je lichaam, de sensaties daarin, deze als leidraad gebruiken om te ervaren wat veilig voor je is en vervolgens aangeven in contact met anderen wat je behoeften en wensen zijn. Zo ben je eerlijk en trouw naar jezelf. Deze vraag gaat over de stappen die jij moet zetten om te kunnen realiseren wat je wenst.

Lyrics: Tom Petty – Time to get going

It’s time to move on, time to get going.

What lies ahead I have no way of knowing. But under my feet, baby, grass is growing.

It’s time to move on, it’ s time to get going

NU plannen maken tijdens rouw

En hoe zit het dan met de toekomst? Hoe kan je leven in het NU terwijl je plannen maakt voor de toekomst? Het maken van plannen voor de toekomst is net zo noodzakelijk als het verwerken van het verlies en leren van het verleden.

Probeer als je met de toekomst aan de slag gaat wel realistisch te zijn. Sommige (lees alle) dingen zijn nou eenmaal onzeker(altijd). Sommige dingen blijven ook nog even onzeker. Als je gaat scheiden maar jullie wonen nog samen dan is nog onzeker waar je in de toekomst zult wonen, wat dit kost en hoe je dat gaat betalen. Zolang je hieraan niet echt iets kunt doen, accepteer dan dat deze dingen nog onzeker zijn. Ga vooral niet talloze doemscenario’s over je toekomst bedenken. Je zorgen maken over de toekomst is ongeveer net zo zinvol als voor de honderdste keer een situatie uit het verleden voor je geestesoog laten voorbijgaan. Niet nuttig dus.

Bedenk liever hoe je de toekomst het liefst zou zien. Visualiseer dat beeld en streef daar actief naar. Bepaal welke stappen je moet nemen om te komen waar je wilt zijn. Sommige mensen maken moodboards om de sfeer te creëren van dat wat ze graag zouden willen. Het helpt ze om te focussen. De filosofie van de ‘The Secret’ luidt dat door zaken te visualiseren, dat wat je wilt ook daadwerkelijk op je pad komt. Nu heb ik al meerdere keren levendig gevisualiseerd hoe ik de loterij won maar (tot op heden) lijkt het geen invloed te hebben gehad op de loop der dingen. Toch ben ik ervan overtuigd dat je door je de dingen voor te stellen zoals je ze graag zou willen zien, je meer kans hebt om deze te bereiken dan door doemdenken. Als je weet wat je wilt dan kan je ook bedenken wat je moet doen om dat te bereiken en ben je gemotiveerd.

De ‘self-fulfilling prophecy’, werkt dat echt?

Stel je voor, je bent met iemand in gesprek. In feite staat die persoon neutraal tegenover jou. Jij denkt (op dat moment zonder reden) ‘volgens mij mag die persoon mij niet’. Terwijl je dit denkt frons je onwillekeurig je wenkbrauwen. De persoon met wie je praat denkt: ‘wat een nors type, die lijkt mij niet zo aardig’. Dit mechanisme kan je ook in je voordeel inzetten door een positieve houding te hebben.

Het maken van plannen is nuttig maar houd hieraan niet te star vast. Het zal anders gaan, dat kan ik je nu al voorspellen. Als je een plan hebt gemaakt doe dan wat nodig is om daar te komen waar je wilt zijn. Wees hierin actief. Voer je plannen uit en wees steeds bewust van wat je NU doet.

Tip van de coach

Drie posities om het NU te vinden

Bewust zijn wil zeggen dat je in staat bent onderscheid te maken tussen wat er zich binnen jou afspeelt en dat wat er buiten jezelf gebeurt. Dat je je van de wisselwerking tussen deze twee bewust bent.
We zijn in staat om de prikkels van onze binnenwereld te voelen en deze prikkels te gebruiken als belangrijke informatie voor ons handelen.

Daarnaast ben je als mens in staat om je bewust te zijn van de prikkels die van buiten op je afkomen. Bewust levende mensen ervaren zichzelf. Ze kunnen zichzelf ervaren en zijn in staat zich te verplaatsen in de belevingswereld van de ander.

In de derde plaats kun je afstand nemen en bewust zijn van wat er plaats-vindt in de wisselwerking tussen elkaar.
Je hebt dus drie waarnemingsposities:

• Eerste positie: de positie van waaruit we onszelf ervaren.
• Tweede positie: de positie van waaruit we in staat zijn ons in de ander te verplaatsen (met daarbij het besef dat we nooit in staat zullen zijn precies te ervaren wat de ander ervaart).
• Derde positie: de positie van waaruit we afstand nemen en vanuit die afstand de wisselwerking tussen onszelf en de ander kunnen beschouwen.

Wanneer je in maar één van deze posities vast zit is dat een teken van gebrek aan bewustzijn. Om het bewustzijn te doen toenemen kun je geregeld oefenen met de verschillende waarnemingsposities.
De eerste waarnemingspositie train je door steeds opnieuw met je aandacht naar binnen te gaan, attent te zijn op gedachten, gevoelens, ervaringen en lijfelijke sensaties en vervolgens die informatie te hanteren in de ontmoeting met de ander.

De tweede positie train je door je in te leven in de ander. Dat kun je doen door houding, woordkeus, stemklank en dergelijke van de ander over te nemen. Op deze wijze ga je al gauw ervaren wat er in de ander omgaat (zonder dat je pretendeert te weten wat er in de ander omgaat).

De derde positie neem je in door letterlijk of in gedachten afstand te nemen en te beschouwen wat er gebeurt in de wisselwerking tussen jou en de ander. Naarmate je bewustzijn toeneemt, ben je ook beter in staat als autonoom mens te functioneren.

Hulp zoeken

Wanneer het rouwproces voor jou zo overweldigend is dat je daadwerkelijk nergens meer van kunt genieten, wanneer jij de gedachten over het verleden en de zorgen over de toekomst niet van je af kunt schudden, zoek dan hulp van een therapeut of erkend mindfulness-coach. Scheiden staat op de tweede plaats in de stress top tien (op de eerste plaats staat de dood van je partner) dus als je het niet alleen aankunt is dat geen schande. Zaak is wel om jezelf op de rit te krijgen. Scheiden is een trauma. Hulp zoeken is geen zwakte maar een teken van kracht.

Als je blijft steken in boosheid of verdriet dan kan het scheidingsproces een tweede trauma worden. Ongecontroleerde boosheid of verdriet maken het je erg moeilijk om op een volwassen manier de dingen te regelen die geregeld moeten worden. Onenigheid kan dan leiden tot een escalatie.

Scheiden staat op de tweede plaats in de stress top tien (op de eerste plaats staat de dood van je partner) dus als je het niet alleen aankunt is dat geen schande

Tip van de coach

Afscheid nemen

Het niet nemen van afscheid zorgt ervoor dat je aandacht en energie er naartoe wordt gezogen.
Door afscheid te nemen sta je stil bij wat gaat stoppen en blik je terug op een periode die voorbij is. Daarbij kunnen zowel positieve als negatieve gevoelens worden geuit.

tips verdriet bij een scheiding

Wel doen:

• leren van fouten
• voelen van emoties
• zorgen voor
• rust nemen van gedachten
• joggen, yoga
• moodboard
• stappenplan
• actie ondernemen

Niet doen:

• blijven hangen in emoties
• verwijten
• spijt
• zorgen over
• beren op de weg zien
• alleen denken maar niet doen
• luchtkastelen bouwen.

Als je blijft steken in boosheid of verdriet dan kan het scheidingsproces een tweede trauma worden

Probeer in tijd van crisis het hoofd koel te houden. De leefregels van Olivia Joules (Helen Fielding) zijn hiervoor zeer geschikt.
# Raak nooit in paniek. Haal adem, denk na.
# Niemand denkt aan jou. Iedereen denkt alleen aan zichzelf. Net als jij.
# Verander vlak voor een belangrijke gebeurtenis nooit van kapsel of haarkleur. Mijn eigen toevoeging hierbij is dat na een belangrijke gebeurtenis je soms juist van kapsel of haarkleur moet veranderen.
# Niets is zo vreselijk of geweldig als het eruitziet.
# Behandel een ander zoals je zelf behandeld wilt worden, dus gij zult niet doden.
# Het is beter iets duurs te kopen dat je geweldig vindt, dan meerdere goedkope dingen die je wel aardig vindt.
# Bijna niets doet ertoe. Als je overstuur raakt, vraag jezelf dan af: ‘maakt het echt iets uit?’.
# De sleutel tot succes ligt in hoe je de draad weer oppakt nadat je hebt gefaald.
# Wees eerlijk en vriendelijk.
# Koop alleen kleren die je het gevoel geven dat je een dansje zou willen maken.
# Vertrouw op je instinct, niet op je al te grote fantasie.
# Als je wordt overweldigd door tegenslagen, controleer dan of het echt om een ramp gaat door het volgende te doen: a) denk ach, wat kan mij het ook schelen, en b) kijk naar de leuke kant, en als dat niet werkt, naar de grappige. Als geen van beide werkt, zou het een ramp kunnen zijn: ga dan naar het eerste en vierde punt.
# Verwacht niet dat de wereld veilig is of het leven eerlijk.
# Soms moet je gewoon met de stroom meegaan.
# Heb nergens spijt van. Onthoud dat het niet anders had kunnen lopen, doordat je was wie je was en doordat het kwam door alle dingen die tot dan toe waren gebeurd en die je iets deden besluiten. Het enige wat je kunt veranderen is het heden dus leer van het verleden.
# Als je spijt begint te krijgen over iets en denkt: 'had ik maar....', voeg dan altijd toe: maar dan was ik misschien overreden door een vrachtwagen of opgeblazen door een kamikazetorpedo.
# Deze laatste leefregel is niet van Olivia maar van Anthony Renes en luidt simpelweg: ‘er komen altijd nieuwe kansen’.

Doe Alsof!

Wanneer je aan het rouwen bent is het makkelijker gezegd dan gedaan om de boel van de positieve kant te bekijken. Stel je partner heeft je verlaten omdat hij / zij zegt niet meer gelukkig met je te zijn en als klap op de vuurpijl ook nog eens een ander heeft… wat voel je dan behalve boosheid en verdriet? Grote kans dat je je als oud vuil aan de kant gezet voelt. ‘Ben ik niet goed genoeg? Is die ander mooier, beter, knapper…?’ En eerlijk is eerlijk van al dat verdriet word je in ieder geval niet mooier. Voor je het weet zit je in een vicieuze cirkel. Begrijpelijk dat je met behuilde ogen en met 5 kilo meer of juist minder je niet de aantrekkelijkste persoon van de wereld voelt.

‘Fake it! Till you make it’ en ‘If you don’t feel the part, look the part!’.

Doe alsof. Koop een nieuwe outfit. Ga naar de kapper. Maak je mooi op. Ga naar buiten en geniet van de buitenlucht. Ga wandelen of joggen. Doe aan yoga. En ja, het moet. Je zal zien: je voelt je beter.

De grote schoonmaak

Niets helpt zo goed om jezelf op orde te krijgen als je huis en tuin op orde te maken. Door je omgeving op te ruimen ruim je ook jezelf op. Als alles is opgeruimd kan je het weer mooi gaan maken. Dat geldt voor je huis en tuin maar natuurlijk ook voor jezelf.

Begin met je huis. De grote schoonmaak. Als dat is gebeurd gooi je weg wat je lelijk vindt. (Nee, niet de spullen van je ex weggooien voordat hij of zij die heeft opgehaald! De spullen van je ex ruim je netjes op in dozen. Wellicht is het handig om op een lijstje de inhoud per doos te vermelden.)

Waar was ik… je huis is schoon en er staan alleen nog spullen die je mooi vindt. Het is misschien een beetje kaal maar dat komt wel weer. Langzaam kan je nieuwe spullen verzamelen die je echt mooi vindt. Zoiets moet groeien. Als je haast hebt ga dan inspiratie opdoen in mooie woonwinkels. Bij Ikea kan je groot inslaan indien nodig.
Nu de tuin. Opgeruimd. Ontdaan van onkruid. Mooi. Koop of leen het ‘Klassieke Rozen; tuinieren met oude rozensoorten’-boek van John en Teresa Scarman. Erg mooie plaatjes. Rozen lijken misschien ingewikkeld met snoeien en zo maar het valt reuze mee. Gewoon een sterke roos zoeken, planten, mest erbij en klaar. Als je de roos niet te veel wilt laten verwilderen, snoeien volgens instructie (zie boek). Een kind kan de was doen. Je moet er wel van houden.

Huis opgeruimd. Tuin opgeruimd. Nu jij nog. Als het goed is heeft het opknappen van je omgeving al geholpen om je een opgeruimd gevoel te geven. Het is tijd om jezelf door de wasstraat te halen. Dit houdt in: pedicure, manicure (kan je zelf doen of laten doen. Dat laatste is een uitje op zich). Haren wassen en föhnen. Het is een goed idee van de gelegenheid gebruik te maken en naar de kapper te gaan voor een goede wassen-, knippen-, kleuren- en drogenbeurt. Weg uitgroei. Weg saaie coupe. Dan je kleding. Heb je alles wat je lelijk vindt weggedaan? Kijk kritisch en kleed je zo dat je je goede kanten benadrukt en je minder goede punten minder zichtbaar maakt.
Vergeet je make-up niet. Naturel is bij de meesten pas mooi als hieraan wat foundation en concealer te pas is gekomen. Wat blush, oogschaduw en mascara en je bent klaar. Het kan aan te raden zijn om een cursus visagie van een paar uur te doen. ‘Leren smeren’. Heb ik gedaan met wat vriendinnen en is erg leerzaam en gezellig.

Zo, nu zijn niet alleen je huis en tuin om door een ringetje te halen maar ook jij bent gepoetst en gepolijst!

Kookboeken
Ik houd van boeken met veel plaatjes. De boeken van Nigella Lawson en Jamie Oliver zijn heerlijk om doorheen te bladeren en inspiratie op te doen. Als je weinig eetlust hebt loopt het water je toch in de mond. Heb je teveel eetlust dan is het bladeren in een kookboek een manier om met eten bezig te zijn zonder dat je er dik van wordt. Zoek dan wel een gezond recept uit om te maken. Ook Sophie Dahl (de kleindochter van) heeft een prachtig boek gemaakt met allerlei leuke en lekkere recepten. Een ander mooi boek is dat van Janneke Vreugdenhil, Comfort Food; ‘eten om het leven te vieren, ook als het tegenzit’.

Recepten voor als je geen trek hebt
Regelmatig en gezond eten is de basis van een goed gewicht. Te veel eten is niet goed. Te weinig ook niet. Ben jij iemand wiens eetlust wordt gereduceerd tot het nulpunt bij stress? Dan zijn dit recepten voor jou.

Ontbijt: maak een shake van soyamelk, yoghurt, banaan, aardbeien, een beetje omega 3/6/9 olie van Amanprana en wat kokosmeel voor de vezels ook van Amanprana. In sommige supermarkten heb je ook bevroren vruchten. Die zijn ideaal voor als het geen aardbeientijd is. Uiteraard kan je de vruchten variëren naar smaak. Eigenlijk alles is goed. Van mango’s tot bramen en frambozen. Waar jij van houdt. Alles in de mix en klaar.

Lunch: Salade met avocado en brood.

Avondeten: kan van alles zijn, hoeft niet veel en zwaar. Als het maar iets is en als je het maar eet. Soep is goed. Ben je met kinderen dan is het wel verstandig om iets te maken uit de schijf van 5.

Veel en zwaar: de Tartiflette
Dit is een ovenschotel uit de Savoie. Het schijnt dat het als alternatief dient voor kaasfondue en raclettes. Het wordt een echt wintergerecht genoemd maar als je de uien vervangt door witlof kan het wat mij betreft ook prima in de zomer.

Men neme een ovenschotel, knoflook, aardappeltjes in plakjes gesneden en gaar gekookt, twee uien in ringen en kort gebakken in een pan (of in de zomer: twee stronkjes witlof, kort gekookt (beetgaar) en in de lengte door de midden gesneden), uitgebakken biologische spekjes (blokjes), gerookte spekreepjes, gehakte bieslook, crème fraîche en het belangrijkste ingrediënt een reblochon (een roodschimmelkaas uit de Savoie). Snijd de kaas overdwars doormidden, (de korst laten zitten!). Als je geen reblochon kan vinden dan is een camembert ook prima te gebruiken.

Smeer de ovenschotel in met olijfolie en knoflook. Beleg de bodem met de partjes aardappel. Leg daarop de uienringen (of helften witlof) en de uitgebakken spekjes en bedek met een helft van de rebochon met de roodschimmelkant naar boven. Herhaal dit. Bedek de reblochon met crème fraîche en bestrooi met bieslook. Dek alles of met de spekreepjes. Zet het geheel ongeveer 20 tot 40 minuten in de over (175 graden hetelucht). Als het borrelt is het klaar.

Dit zware maar verrukkelijke gerecht is het best te combineren met een frisse groene salade.
En nog iets, champagne smaakt heerlijk bij de tartiflette.

Troosteter
Ben je juist een troosteter? Kijk uit dat je niet dichtgroeit. Blijf in beweging. Zorg dat je veel groente en fruit in huis hebt. Hiervan mag je zo veel eten als je wilt. Gebruik producten waar weinig onverzadigde vetten in zitten. Eet voldoende gezonde vetten. Koop zo veel mogelijk natuurproducten. In gefabriceerd eten zitten meestal veel meer ongezonde vetten en suikers dan in biologische of ambachtelijke producten.
Zorg ervoor dat wat je eet in ieder geval gezond is. Niet overdrijven. Houd maat als het niet supergezond is wat je eet. Natuurlijk mag je echte boter op je brood of een stuk chocola bij de thee. Volgens sommigen is echte boter (natuurproduct) zelfs gezonder dan de fabrieksmargarine.

Een briljant, makkelijk en gezond recept vind ik de tortilla’s met kaas (geraspt), gedroogde biologische ham, groene pepertjes en koriander. De kant-en-klare tortilla’s beleg je met de ingrediënten en vouw je dubbel. Dan bak je ze kort in een pan of (dat is het mooist) je grilt ze op een grill met van die ribbels een paar minuten aan elke kant tot de tortilla een beetje bruin ziet en de kaas is gesmolten. Hierbij kan je een salsa van klein gesneden verse groenten geven (komkommer zonder zaadjes, pepertje met of zonder zaadjes voor heel pittig of wat minder, tomaat zonder zaadjes, avocado, paprika etc.) overgoten met een beetje citroen- of limoensap en een fruitige olijfolie. Als je het helemaal af wilt maken dan serveer je er ook nog een guacamole bij van avocado, knoflook naar smaak, citroen- of limoensap en als je hebt een beetje yoghurt (alles in de keukenmachine en mixen maar).

Thee
De Engelsen lossen elk probleem op met een pot thee. Groene thee is gezonder dan zwarte thee. Het schijnt dat je al afvalt als je elke dag twee koppen groene thee drinkt. Groene thee versnelt de vetverbranding. Het kan natuurlijk ook dat je de groene thee drinkt in plaats van het wijntje na het eten. Geen wonder dat je dan snel afvalt en je gezonder voelt! Groene thee is trouwens ook erg lekker bij het eten. Ideaal voor als je minder wijn wilt drinken maar water wat te saai vindt.

De Engelsen lossen elk probleem op met een pot thee